قرآن این [كار] را تعبیر به «ادهان» می كند. ادهان و مداهنه در زبان عربی همان
معنایی را می دهد كه ما در فارسی به آن می گوییم ماست مالی؛ عرب می گوید
روغن مالی. سر و تهِ كاری را بهم آوردن، صورتی برایش ساختن، مقداری از آن را
كنار زدن و مقداری را گرفتن؛ امروز می گویند سَمبَل كردن. مصانعه تعبیر دیگر آن
است. مصانعه درست همین مفهوم سازشكاری را دارد. دو فكر كه در دو قطب
متضاد قرار گرفته اند امكان ندارد كه با یكدیگر كنار بیایند مگر اینكه این فكر
مقداری از حرفهایش را حذف كند، آن هم مقداری از حرفهایش را، تا بشود اینها را
در كنار همدیگر قرار داد و الّا او بخواهد روی همه ی حرفهای خودش ایستادگی
داشته باشد، آن هم روی همه ی حرفهای خودش، محال است كه با هم كنار بیایند.
پیشنهاد همزیستی مسالمت آمیز می دادند، همان چیزی كه خروشچف پیشنهاد كرد.
خلاصه با همدیگر بسازیم دنیا را بچاپیم (آنها داشتند می چاپیدند) ، تو از قدرت ما
استفاده كن، ما هم از قدرت تو استفاده می كنیم.
قرآن می گوید كه دو فكر صددرصد متضاد و دو قطب متضاد با همدیگر
سازش ندارند. ولی دنیای امروز نشان داد كه چنین كاری می شود كرد، منتها «شدن»
از قبیل همان داستان كه شخصی به دیگری گفت این كار نمی شود [و حرام است، ]
گفت ما كردیم شد! اینها هم یك چنین كاری كردند. هنوز هم از اینكه كاپیتالیسم و
كمونیسم دو قطب صددرصد متضادند دم می زنند. آخر در چه متضادند؟ در آنچه كه
مربوط به مردم است كه نهایت سازش را كردند. ناسازگاری شان از قبیل همان
ناسازگاری عسل و خربزه است كه طبیبی به شخصی گفت ایندو را با هم نخور،
نمی سازند؛ خورد و دل درد گرفت. طبیب گفت: نگفتم با هم نمی سازند؟ ! گفت:
اتفاقاً با همدیگر خوب ساخته اند ولی پدر مرا دارند درمی آورند!
«وَدّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنونَ» قرآن ته قلب اینها را می شكافد: خیلی دوست دارند
كه تو مداهنه و مصانعه و سازشكاری كنی، حرفها را سَمبل كنی، [بپذیری كه ] به
ظاهر مخالف یكدیگر باشیم، تو علیه ما بگو و ما علیه تو، ولی باطناً با همدیگر
بسازیم. قرآن می گوید آنها آماده اند برای ادهان و سازشكاری، دوست دارند تو هم
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 576
این كار را بكنی. قرآن این [كار] را تعبیر به «اطاعت» كرده است، چون واقعاً هم
اطاعت است، یعنی خواسته ی آنها را پذیرفتن:
«فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبینَ» حرف این
تكذیب كنندگانِ تو و حقیقتی كه عرضه داشته ای را گوش نكن
«وَدّوا لَوْ تُدْهِنُ
فَیُدْهِنون» آنها دوست می دارند تو كمی مداهنه و مصانعه كنی كه آنها هم این كار
بكنند، یعنی تو امتیاز بدهی و آنها هم بدهند؛ آماده اند برای امتیاز دادن اما به شرط
اینكه تو هم امتیاز بدهی. . .
[1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 577
[1] . [مقدار كمی از آخر بیانات استاد شهید روی نوار ضبط نشده است. ]