«قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیكُمْ بِماءٍ مَعِینٍ» به حسب ظاهر آیه، دو مرتبه
برمی گردد به حالت یك امر طبیعی. در جلسات پیش گفتیم كه هرچه در عالم
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 558
طبیعت هست اینچنین نیست كه لازمه ی ضروری باشد كه باید باشد و تخلفش محال
است، بلكه زمام همه ی امور به دست خداوند است و خداوند است كه هرچه را
بخواهد باشد هست و اگر بخواهد نباشد نیست یا حتی اگر نخواهد باشد دیگر
نیست. از این جهت است كه انسان باید همه ی آنچه را كه در عالم هست نعمتهایی
بداند كه دست لطف پروردگار به او داده است؛ یعنی از ورای همه ی اسباب و مسبّبات،
باز باید دست لطف و عنایت او را ببیند. او اگر نخواهد، تمام این نظامها بهم
می خورد. مثلاً اگر انسان به ظاهر و اسباب ظاهر نگاه كند، باران یك سلسله علل و
اسباب دارد كه آمدنش تابع آن است؛ خورشیدی است، بر دریاها می تابد، آب
دریاها بخار می شود، این بخارها بالا می رود، ابر به وجود می آید، در اثر تغییر جوّ و
حرارتْ باد به وجود می آید، ابر حركت می كند، در یك جاهایی بالأخره به صورت
قطرات باران پایین می آید. این دیگر لازمه ی نظام جبری عالم است، غیر از این شكل
دیگری اساساً تصور ندارد. ولی این طور نیست؛ سررشته ی همه ی این علتها و اسبابها در
یك جا متمركز است؛ در آنی اگر بخواهد، همه چیز تغییر ماهیت می دهد:
جمله ذرات زمین و آسمان
لشكر حق اند گاه امتحان
آب را دیدی كه در طوفان چه كرد
باد را دیدی كه با عادان چه كرد
چه كسی اساساً از راز نهایی عالم آگاه است؟ آنچه كه ما می بینیم، اموری
سطحی است. سررشته ی همه ی اینها در دست خداست. اگر چشمه ای می بینید، چاهی
می بینید، آب زلالی می بینید، آب جاری ای می بینید (ماء مَعین یعنی آب جاری)
همه ی اینها را لطف خدا بدانید؛ اگر خدا نخواهد و اگر خدا خلافش را بخواهد
چشمه های عالم خشك می شود. اگر خشك بشود، آن كه بخواهد برای شما باز آبِ
جاری بیاورد كیست؟
در بعضی از روایات به تعبیر این آیه توجه شده است؛ كه مقصود از آن چشمه،
تنها این چشمه ی ظاهری نیست، چشمه ی معنوی هم هست؛ درواقع كأ نّه اشاره است به
خود حضرت رسول و ادامه ی وجود ایشان به وسیله ی اوصیاءشان؛ یعنی قدر این
سرچشمه ی آب جاری و قدر این آب زلال را بدانید. اگر خدا بخواهد این سرچشمه را
خشك كند و بگیرد، آن وقت كیست كه برای شما آبی از نو جاری كند؟ آیا دیگر
پیغمبری برای شما خواهد بود، هادی و راهنمایی برای شما خواهد بود؟ امامی برای
شما خواهد بود؟ در احادیث آمده كه اشاره به غیبت امام زمان است. بگو اگر این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 559
آب پنهان شود (چون آب اگر قاعر بشود معدوم كه نشده، می رود در قعر زمین و
مخفی می شود) ، بگو اگر این آب كه آب هدایت و راهنمایی است و به وسیله ی مقام
امامت در میان شما جاری می شود از شما مخفی و پنهان بشود، كیست كه باز آب
جاری را به شما برگرداند غیر از ذات اقدس باری تعالی؟
در اینجا آیات سوره ی مباركه ی ملك پایان می پذیرد.
ماه مبارك رجب است. برای جمعه ی اول رجب یك سلسله اعمال وارد شده
است و یك ارزشهایی كه دیگر اصلاً این حرفها در میان ما مطرح نیست. مصداق
«قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیكُمْ بِماءٍ مَعِینٍ» همینهاست. نام ماهها از قمری
تبدیل می شود به شمسی؛ انسان اول خیال نمی كند كه به دنبال خودش چه چیزهایی
می آورد. ما كه بچه بودیم، در منزل خود ما (من از هفت و هشت سالگی كاملاً یادم
هست) اصلاً اینكه ماه رجب دارد می آید مشخص بود؛ می گفتند یك هفته به ماه
رجب مانده، پنج روز مانده، سه روز مانده، امشب احتمالاً اول ماه رجب است،
برویم برای استهلال؛ می رفتند برای استهلال، ماه را ببینند، شب اول ماه رجب است،
اعمال ماه رجب را بجا بیاورند. در مسجد كه جمع می شدند، همه صحبت آمدن ماه
رجب بود. ماه مبارك رجب و ماه مبارك شعبان پیش درآمدهای ماه مبارك رمضان
هستند. من از بچگی همیشه این را می دیدم، مرحوم ابوی ما و مرحومه ی والده ی ما غیر
از اول و آخر ماه رجب و غیر از ایام البیض (یعنی سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم
این ماه كه اعمال بالخصوصی دارد و عمل معروفش به نام عمل «امّ داود» را ما آن
زمان بچه بودیم بجا آورده بودیم، بعد بزرگ شدیم فراموش كردیم؛ به تبع آن جوّی
كه آن وقت وجود داشت، یعنی آب جاری ای كه در آن وقت بود، ولی وقتی كه آبی
رفت و مخفی شد، دیگر كیست كه از نو آن را جاری كند) ایندو غیر از روز اول و
روز آخر و سه روز وسط، حداقل پنجشنبه و جمعه ها روزه بودند و بلكه مرحوم
ابوی ما در بعضی از سالها دو ماه رجب و شعبان را پیوسته روزه می گرفتند و به ماه
مبارك رمضان متصل می كردند، یعنی این سه ماه را یكسره روزه می گرفتند. اصلاً
این ماه، ماه استغفار و توبه و عبادت است. حتی وارد شده است كه اگر كسی نتواند
روزه ی این ماه را بگیرد ذكری وارد شده است كه روزی صد بار این ذكر را بگوید به
عنوان جبران روزه ای كه نتوانسته است بگیرد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 560