قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِیَ اَللّهُ وَ مَنْ مَعِیَ أَوْ رَحِمَنا فَمَنْ یُجِیرُ اَلْكافِرِینَ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ. كافران
چون پیغمبر را برای خودشان مزاحم و موی دماغ تشخیص می دادند، یكی از
حرفهایشان این بود كه چه زمانی خواهد بود كه ما از شرّ این راحت بشویم، یعنی
آرزوی مرگ پیغمبر را می كردند. یك حادثه ای پیدا بشود، یك دشمن قوی پیدا
بشود، بیاید او و همراهانش را نابود كند. چون اغلب به خدای بزرگ معتقد بودند (به
اللّه معتقد بودند، بتها را شفعا می دانستند) می گفتند بلكه خدا این را بكشد، ما از
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 555
شرش راحت بشویم.
مثل معروفی است، می گویند: «بچه ی گریزپا از مدرسه آرزوی مرگ معلم را
می كند. » او نمی داند كه با مردن معلم، او خوشبخت نمی شود؛ گیرم معلم مرد، آیا تو
دیگر خوشبخت شدی؟ ای كسانی كه این همه آرزوی نابودی مرا و همراهان مرا
می كنید، خدا چه مرا نابود كند و چه مرا مشمول رحمت خودش قرار بدهد، به هر
حال سرنوشت شما چه می شود؟ چه كسی شما را از آن عذاب دردناكی كه در انتظار
شماست پناه می دهد؟ معلم بمیرد یا بماند، تو بیچاره ی بدبختِ بی سواد چه آینده ای
داری؟ درست همان حالت بچه، خیال می كند كه فقط وجود معلم است كه این نیاز
را برای او به وجود آورده، اگر معلم [به مدرسه ] نرود، دیگر موضوع درس خواندن
و باسواد شدن در عالم محو می شود و باسواد و بی سواد علی السویه هستند، فقط
چون معلم هست میان باسواد و بی سواد فرق گذاشته شده؛ درصورتی كه چون سواد
لازم است و چون میان باسواد و بی سواد فرق هست معلم به وجود آمده است. چون
شما نیاز به راهنما دارید خدا پیغمبر را فرستاده نه چون پیغمبری هست این
تعلیمات از این پیغمبر هست و اگر نباشد موضوع منتفی می شود. قیاس معكوس
تشكیل می دهند، معلول را به جای علت می گذارند و علت را به جای معلول. خدا یا
من و همراهانم را هلاك می كند یا مشمول رحمت خودش قرار می دهد، به هر حال
شما چه فكری برای خودتان و سرنوشت شوم خودتان كرده اید؟ شما را چه كسی
پناه می دهد؟ یعنی سرنوشت شما با این وضع به هر حال هست:
فَمَنْ یُجِیرُ اَلْكافِرِینَ مِنْ
عَذابٍ أَلِیمٍ.
این آیه چون در مقام بحث با آنهاست، به این حالت تردید بیان كرد كه «بگو
خدا چه مرا هلاك كند و چه مشمول رحمت خودش قرار بدهد» . از آنجا كه در مقام
سخن این جور گفته می شود، پشت سرش می فرماید:
«قُلْ هُوَ اَلرَّحْمنُ آمَنّا بِهِ وَ عَلَیْهِ
تَوَكَّلْنا» خاطرتان از ناحیه ی ما جمع باشد
(أَهْلَكَنِیَ اَللّهُ وَ مَنْ مَعِیَ أَوْ رَحِمَنا یكی از دو كار:
یا هلاك كند یا مشمول رحمت) خیالتان راحت باشد، ما به رَحْمن ایمان آورده ایم و
به او توكل و اعتماد كرده ایم، جز رحمت چیزی در انتظار ما نیست.
«قُلْ هُوَ اَلرَّحْمنُ»
بگو او (همان كه من شما را به سوی او دعوت می كنم و همان كه شما از او می خواهید
ما را از بین ببرد كه شما راحت بشوید، دیگر مزاحمی نداشته باشید، خواب شما
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 556
مزاحم نداشته باشد
[1]) رحمان است؛ بگو او (همان اویی كه من به سوی او دعوت
می كنم و همان اویی كه شما از او هلاك مرا می خواهید) خدای رحمان است، به
موجب رحمانیتش مرا مبعوث كرده است كه شما را دعوت كنم، بلكه شما هم
مشمول رحمانیت او بشوید؛ و هر كه او را بشناسد و قانون خلقت و عالمِ او را
آنچنان كه هست بشناسد و خودش را با نظام كلی عالم تطبیق بدهد مشمول رحمت
اوست.
[1]
. چون آدمی كه در خواب است آن بیداركننده را برای خودش مزاحم تلقی می كند، مثل بسیاری ازبچه ها كه پدرها را كه مقداری در تربیت آنها سختگیری می كنند [مزاحم تلقی می كنند و] واقعاً آرزوی مردن پدر را دارند بلكه راحت شوند. خیال می كنند با مردن پدر راحت می شوند.