البته اینجا مسأله ی دیگری هم هست و آن این است كه بعضی فرضیه ای دارند كه
اساساً هفت آسمانی كه در قرآن هست جنبه ی جسمانی ندارد، معنوی و باطنی محض
است. ما این را انكار نمی كنیم، شاید از بعضی آیات و از روایات این آیات بتوان این
مطلب را فهمید كه به حذاء هفت آسمان جسمانی، ما مراتب معنوی داریم، و شاید
در خیلی از موارد وقتی می گویند آسمانهای هفتگانه، نظر به همین آسمانهای مافوق
ستاره ها نیست، نظر به عوالم باطن انسان است. ولی به نظر ما اگرچه این مطلب در
جای خود درست است، نمی شود گفت كه قرآن به هفت آسمانی كه جنبه ی جسمانی
دارد قائل نیست؛ به این هم قطعاً قائل است.
وَ لَقَدْ زَیَّنَّا اَلسَّماءَ اَلدُّنْیا بِمَصابِیحَ . وقتی
می گوید: نزدیكترین آسمانها را ما با این چراغها و قندیلها زینت بخشیده ایم، این
نشان می دهد كه یك جسمی هست كه این ستارگان چراغهای آن هستند؛ و حتی در
روایتی كه سؤالاتی است كه عبداللّه بن سلام (از علمای یهود) از پیغمبر اكرم می كند-
كه بعد همان مرد مسلمان شد و مسلمان پاك ایمانی هم شد- وقتی راجع به ستارگان
از حضرت رسول سؤال كرد، حضرت در كمال صراحت همین را فرمود كه همه ی این
ستارگانی كه شما می بینید، مانند قندیلهایی هستند در زیر نزدیكترین آسمانها.
وَ لَقَدْ زَیَّنَّا اَلسَّماءَ اَلدُّنْیا بِمَصابِیحَ . «الدنیا» صفت «السماء» است. «سماءَ الدنیا»
نیست، «
السماءَ الدنیا» است. اگر «سماءَ الدنیا» می بود معنایش می شد آسمان دنیا، در
مقابل آسمانی كه مربوط به دنیا نیست. آنوقت مقصود از دنیا عالمِ در مقابل آخرت
بود. می گوید:
«السماءَ الدنیا» ( «دنیا» صفت می شود) یعنی نزدیكترین آسمانها. ما
نزدیكترین آسمانها را به چراغها مزیّن كرده ایم، و همین مصابیح و چراغها را مانعی
برای شیاطین و وسیله ی رانده شدن شیاطین قرار دادیم كه اینها نمی توانند از این
ستارگان بگذرند و خود را به آن عالم كه نوعی تعلق به ملائكه دارد نزدیك كنند و از
اخبار آن عالِم و آگاه شوند.
«وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ اَلسَّعِیرِ» برای آن شیاطین عذاب
جهنم (عذاب سعیر) را آماده كرده ایم؛ برای آنها كه می خواهند خیانت كنند.
وَ لِلَّذِینَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ. آن آیات، آیات ایمان بود،
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 515
آیاتی كه نشانه هایی از وحدانیت خدا بود. و اما كسانی كه در مقابل عقل خودشان،
در مقابل این آیات و نشانه های الهی عناد می ورزند و سرپیچی و عصیان می كنند،
برای آنها هم عذاب جهنم است و بد صیرورت گاهی است.
إِذا أُلْقُوا فِیها سَمِعُوا لَها شَهِیقاً وَ هِیَ تَفُورُ. `تَكادُ تَمَیَّزُ مِنَ اَلْغَیْظِ كُلَّما أُلْقِیَ فِیها
فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ یَأْتِكُمْ نَذِیرٌ. `قالُوا بَلی قَدْ جاءَنا نَذِیرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما
نَزَّلَ اَللّهُ مِنْ شَیْ ءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلاّ فِی ضَلالٍ كَبِیرٍ. `وَ قالُوا لَوْ كُنّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما
كُنّا فِی أَصْحابِ اَلسَّعِیرِ. `فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ اَلسَّعِیرِ. `إِنَّ اَلَّذِینَ
یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِیرٌ. . . [1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 516
[1] . [مقدار كمی از بیانات استاد در آخر این جلسه روی نوار ضبط نشده است. ]