از قرآن همچنین استنباط می شود كه آن عالَم آسمانها با این عالم فرق دارد، یعنی موجوداتی كه در طبیعت هستند مثل زمین ما، ماه و خورشید جماداتند یعنی روح ندارند، حس و شعور ندارند، ولی آن آسمانها آیا به شكل یك موجودات زنده هستند، یعنی اندام آن آسمانها حكم بدن یك موجود زنده را دارد، به تعبیر فلاسفه نفوسی به آنجا تعلق دارد، قوایی به آنجا تعلق دارد یا خیر؟ ظاهر قرآن این است كه آن آسمانها با زمین ما، با ماه و خورشید كه اینها فقط ماده ی بی جان هستند متفاوت است، یعنی نفوسی به آنجا تعلق دارد، قوای شاعری تعلق دارد، همان چیزهایی كه قرآن از آنها تعبیر به «ملائكه» می كند، كه اگر روح بشر (چون جسم بشر چنین قدرتی را ندارد) بتواند با آن آسمانها اتصال پیدا كند (البته برای روح بشر در یك «آن» اتصال به همان آسمانهایی كه شاید میلیاردها سال نوری فاصله هم برای آنها كم باشد امكان دارد، چون روح بشر مجرد است) یعنی بتواند در واقع با روح و قوای آن آسمانها اتصال و ارتباط پیدا كند، با یك دنیای دیگری از غیب و ملكوت ارتباط پیدا می كند.

جن و شیاطین در قرآن یك موجودات نامرئی هستند و با سرعتی مافوق سرعت نور- كه اسمش را سرعت نمی شود گذاشت- می توانند از نقطه ای از عالم به نقطه ای دیگر بروند. از قرآن استفاده می شود كه شیاطین می خواهند به آن عالم آسمانها نزدیك شوند و از اخبار آنجا آگاه شوند، ولی خدای متعال به وسیله ی شهابها - كه ما نمی دانیم چیست- مانعی قرار داده است كه حتی این موجودات هم قادر نیستند خودشان را به آنجا نزدیك كنند. فقط روح بشر و ارواح انبیاء هستند كه می توانند به عالم آن آسمانهایی كه قرآن می گوید عالم ملائكه است نزدیك شوند، ولی حتی جن و شیاطین هم نمی توانند به آن عالم نزدیك شوند.

این معنایی بود كه عرض كردم آنچه كه قرآن می گوید، ضد هیئت قدیم است و با هیئت جدید منطبق نیست، نه به معنای اینكه مخالف است، بلكه آنچه كه قرآن می گوید چیزی است كه علم بشر هنوز در اطراف آن نمی تواند یك كلمه حرف بزند، نمی تواند نفی كند و نمی تواند اثبات كند. وقتی قرآن یك مطلبی را گفته است، گفته ی

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 514

قرآن برای ما احتیاج به هیچ سند دیگر ندارد، بزرگترین سند است. قرآن گفته است هفت آسمان در مافوق همه ی ستارگان وجود دارد، ما هم قبول كردیم.