دیگران، آنهایی كه به زبان عرفان گفته اند، [بیان دیگری دارند. ] آقای طباطبایی از
استادشان مرحوم آقای حاج میرزا علی آقای قاضی- كه از بزرگان عصر ما بود و در
بیست سال پیش فوت كرد و مرد بسیار بزرگواری بود و البته فوق العاده بود و
شاگردهای خیلی خصوصی داشته است- نقل می كردند كه او همیشه مرگ و دنیا را
تشبیه می كرد؛ می گفت انسان وقتی كه می خوابد و بعد بیدار می شود، در حال
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 458
خواب، دو رشته ی بیداری (بیداری قبل از خواب و بیداری بعد از خواب) از همدیگر
بریده می شوند؛ وقتی كه بیدار می شود دومرتبه زندگی اش همان رشته ی قبل از خواب
را دنبال می كند، یعنی این دو بیداری به یكدیگر وصل می شوند. انسان وقتی كه
می میرد یكمرتبه احساس می كند كه یك زندگی با زندگیِ قبل از آمدن به دنیا پیوند
خورده و به هم وصل شده است؛ در این بین مدتی كه در دنیا زندگی كرده است
حالت آن وقتی است كه خواب بوده است. علتش این است كه از نشئه ای به نشئه ای
آمده، به نشئه ی اول بازمی گردد. مثل اینكه انسان بیدار است، حالتش حالت یك نشئه
است؛ می خوابد، مثل این است كه نشئه ی دیگر پیدا می كند؛ وقتی بیدار می شود به
نشئه ی ماقبل بازگشت می كند و می بیند ایندو با همدیگر متصل شد. مثلاً اگر بازاری
است و در بازار بوده و با چك و سفته و معامله و خرید و فروش سر و كار داشته،
اینها در عالم خواب [زدوده شده ] ، وقتی كه بیدار می شود ایندو مثل نخی كه بریده
شده باشد دومرتبه به همدیگر گره می خورد و اتصال پیدا می كند.