«وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَیْهِنَّ حَتّی یَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ» اگر اینها باردار باشند، انفاق بر
اینها را تا پایان بارداری ادامه بدهید. ممكن است اینجا گفته شود كه شاید این جمله
تأكید یا اضافه است، برای اینكه وقتی درباره ی زن مطلّقه در مدت عده گفتیم:
«لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُیُوتِهِنَّ» و
«فَأَنْفِقُوا عَلَیْهِنَّ» شامل اینجا هم می شود. ولی نه، این
معنایی است كه به اصطلاح «عموم و خصوص من وجه» است، موردی را
دربر می گیرد كه آن دربر نمی گرفت.
مسأله ای در فقه مطرح است و آن مسأله این است كه آیا همه ی زنهای مطلّقه باید
تا پایان عده در خانه بمانند و حق نفقه دارند یا فقط زنهایی كه طلاقشان طلاق
رجعی است. عرض كردیم كه فلسفه ی اینكه زن در این مدت در خانه باشد و مرد هم
بر او انفاق كند این است كه امكانی برای آشتی كردن در كار باشد. اما اگر امكان
آشتی كردن در كار نبود، دیگر این فلسفه وجود ندارد، مثل طلاق سوم؛ چون اگر مرد
زن را سه طلاق بدهد، دیگر در طلاق سوم حق رجوع ندارد؛ حتی بعد از انقضای
عده هم حق ازدواج كردن با او را ندارد مگر اینكه با محلّل مجازات بشود، یعنی یك
مرد دیگر با این زن ازدواج كند، او هم به عقد دائم ازدواج كند، و بعد از ازدواج هم
حتماً با او آمیزش كند، و الّا صیغه ی عقد خواندن و طلاق دادن كافی نیست، بعد اگر به
میل خودش طلاق داد آنوقت شوهر اول حق دارد او را بگیرد. پس در طلاق سوم
حق رجوع ندارد. بنابراین این مسأله كه آن وقت زن در آن خانه بماند و انفاق بشود
[منتفی است و] آن فلسفه از بین می رود. این است كه می گویند: در طلاق سوم دیگر
این حقوق ساقط می شود.
حال اگر این طلاق سوم، طلاق سومی بود كه زن در آن وقت حامله بود، مسأله
چگونه می شود؟ اینجا برای زن حامله یك فلسفه ی دیگر وجود دارد كه در مدت
عده اش كه همان مدت حمل است باید مرد متكفل مخارجش باشد، و آن نفسِ
همان حامل بودن است، یعنی این فلسفه غیر از فلسفه ی رجوع در عده است. حتی اگر
زنی كه الآن در حال حمل و باردار است فرضاً در وضعی باشد كه غیرقابل رجوع
هم باشد، باز باید بر او انفاق بشود، چون مسأله این است كه بچه ای از همین مرد در
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 419
رحم دارد. بچه ای كه بچه ی این مرد است و نفقه ی آن بچه بر عهده ی این پدر است نه بر
عهده ی این مادر، الآن دارد از وجود این زن تغذی می كند، پس تا وقتی كه این زن به
این وضع هست حتماً مرد باید زندگی اش را متكفل شود، چون بچه ی او در رحمش
هست، خواه قابل رجوع باشد و خواه نباشد. این است كه این را جداگانه ذكر فرموده
است:
وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَیْهِنَّ حَتّی یَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ . گفتیم این ملاك دیگری
دارد.