شما اگر نشریاتی كه مؤسسات وابسته به سازمان ملل متحد منتشر می كنند- كه بر اساس آمارهایی از همه ی كشورهای دنیاست- مطالعه كنید می بینید چند مسأله است كه جزء مسائل دنیای امروز تلقی می شود. یكی مسأله ی آلودگی محیط زیست است كه كم كم در میان ما هم عنوان شده، ولی در دنیای اروپا و آمریكا الآن یك مسأله ی حساس حیاتی شده است، اینكه در اثر ازدیاد وسائل صنعتی و ماشین و كارخانه و زیاد شدن دود و لوازم سوختی دیگر و جاری شدن نفت و بنزین و روغن سوخته و امثال اینها رودخانه ها و دریاها آلوده شده و نسل برخی حیوانات و گیاهها از بین رفته است و اكنون خود بشر را تهدید می كند، و اگر همین طور پیش برود كم كم دنیا به حالتی درمی آید كه غیرقابل زندگی خواهد بود. نه می شود جلو این ازدیاد روزافزون وسایل صنعت را گرفت (در ایران ما كه تازه پیدا شده است) و نه می شود با آن ساخت. آینده ی بسیار خطرناكی دارد. این مسأله جزء مسائل حاد دنیای امروز تلقی می شود.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 426

یكی دیگر از آن مسائل حاد و حساس، مسائل مربوط به جوانان است به طوركلی. مسأله ی جوانان در دنیا یك مسأله ی حاد است. باید نشریاتی را كه در سطح جهانی پخش و منتشر می شود مطالعه كرد. در همه جای دنیا یك حالت عصیانی در نسل جوان نسبت به نسل گذشته هست در شكلهای مختلف. در خود اروپا به صورت یك نوع اعتراض علیه تمدن [ظاهر شده است ] كه این هیپیگری و غیر آن تقریباً مظهری از آن قضیه است.

یكی دیگر از آن مسائل، مسأله ی گسیخته شدن روابط خانوادگی است به طور عموم، كه حتی مسأله ی جوانان تابعی از این مسأله است. حال چطور شد كه به این شكل درآمد؟ اول یك خطاهای كوچكی سبب می شود، ولی بعد به جایی می رسد كه غیرقابل جبران است. مثلاً یكی از توابع این قضیه مسأله ی كودكهایی است كه نه پدر و نه مادر شناخته شده دارند. با این همه وسائل جلوگیری كه هست، پیدایش فرزندهایی كه از روابط نامشروع پدید آمده اند یك مسأله است. این فقط یك امر عاطفی نیست. بچه هایی كه از این راه به دنیا می آیند- و مادرها هم اغلبْ اینها را به مؤسسات عمومی واگذار كرده و رفته اند- بعد كه بزرگ می شوند نه پدری را می شناسند و نه مادری و این امر بدترین ناراحتیهای روحی را در آنها به وجود می آورد؛ چون فطریِ هر انسانی است كه می خواهد با گذشته ی خودش ارتباط داشته باشد و بداند از پای كدام بوته درآمده است، پدرش كیست، پدربزرگش كیست، برادرانش چه كسانی هستند، مادرش كیست، خاله اش كیست و. . . انسانی كه این جور به دنیا بیاید هیچ وقت یك انسان سالم نخواهد بود. در آماری كه اخیراً انگلیسی ها خودشان برای خودشان تهیه كرده بودند آمده بود كه از هر ده انگلیسی یك نفر حرامزاده است. كار به اینجا رسیده است. این امر قطع نظر از هر چیزی یك انسانهای بیمار و طاغی به وجود می آورد، انسانی كه چون دستش به پدر و مادر نمی رسد با جامعه ی خودش دشمن می شود. اینها تازه بعضی از آن عوارض است؛ و این گونه عوارض است كه وقتی زیاد و زیادتر شود بكلی جامعه ای را دگرگون می كند.

این است كه قرآن كریم (البته این نكته ای است كه مفسرین هم متوجه آن هستند و برخی گفته اند) یك عنایتی دارد كه در مسائل مربوط به حقوق زوجیت، تأكید و اصرار زیاد بكند و توجه زیاد افراد را به این مطلب جلب كند و بعد عواقب

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 427

سوئش حتی در دنیا را بیان كند، تا چه رسد به آخرت. این بود كه دنبال همین آیات یكمرتبه فرمود: «وَ كَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ عَتَتْ عَنْ أَمْرِ رَبِّها وَ رُسُلِهِ» چه بسیارند جماعاتی كه از امر پروردگار و از امر و ارشادهای پیغمبران پروردگار سرپیچی كردند و طغیان ورزیدند، ولی این چیزی نیست كه برای دنیای دیگر بماند، در همین دنیا عواقبش را چشیده اند. «فَحاسَبْناها حِساباً شَدِیداً» كلمه ی «حساب» آورده است. این كلمه یك مفهوم خاصی دارد. حساب یعنی رسیدگی به پرونده. به دقایق این پرونده در همین دنیا رسیدگی می شود، یعنی عكس العمل دقیق تكوینی در همین دنیا برای این [عمل ] پیدا می شود. «وَ عَذَّبْناها عَذاباً نُكْراً» و در همین دنیا ما آنها را معذب ساختیم به عذابی منكَر «فَذاقَتْ وَبالَ أَمْرِها» در همین دنیا عاقبت و نتیجه ی كار خود را چشیدند «وَ كانَ عاقِبَةُ أَمْرِها خُسْراً» پایان كارشان زیان بود و زیان.