ما چه موقع مبعوث می شویم؟ معلوم است كه در روز قیامت مبعوث می شویم. روز
قیامت القابی دارد، ولی این القاب، القاب تشریفاتی نیست بلكه هر لقب به اعتبار
خصوصیتی است كه در آن روز هست. یكی از القاب روز قیامت «یوم الجمع» است.
جهانِ دنیا «یوم الفرق» است و جهان غیب و جهان آخرت «یوم الجمع» است.
«یوم الفرق» یعنی روز تفرق و پراكندگی، روزِ از یكدیگر دور بودن، چه از نظر
مكانی و چه از نظر زمانی.
از نظر مكانی كه خیلی واضح است. الآن ما كه اینجا هستیم یك عمرِ شصت
ساله، هفتاد ساله در یك گوشه ی دنیا می كنیم و اصلاً از انسانهایی كه پنجاه فرسخ آن
طرف تر زندگی می كنند خبر نداریم، ما از آنها بی خبریم و آنها از ما بی خبرند؛ تا چه
رسد به آنها كه در قاره های دیگر دنیا هستند و تا چه رسد به انسانهایی كه احتمالاً
در كرات دیگر وجود دارند.
اما از نظر زمانی، ما در یك قطعه ی مخصوصی از زمان قرار گرفته ایم. كسانی كه
قبل از ما بوده اند از ما جدا هستند و آنهایی هم كه بعد از ما خواهند آمد از ما جدا
هستند. معمولاً هر كسی حداكثر پدر و پدربزرگ خودش را دیده است ولی پدرِ
پدربزرگ خودش و بالاتر را ندیده است و اغلب اشخاص اسمشان را هم نمی دانند
چیست، غیر از سادات عظام كه آن هم به افتخار سیادت، نسب خودشان را حفظ
می كنند و چه افتخار بزرگی است. دیگرِ مردم اساساً [سلسله ی نسب ] خود را
نمی دانند. هر كس دلش می خواهد بداند مثلاً جد پنجم او چه كسی بوده و كجا
زندگی می كرده و چگونه انسانی بوده است ولی نمی داند. به طریق اولی انسان در
مورد نسل آینده ی خود نمی داند كه آیا نوه ی او و نوه ی پسر او و نوه ی نوه ی او به دنیا خواهند
آمد یا نه و اگر به دنیا می آیند چگونه انسانهایی خواهند بود؟ هیچ یك را انسان
نمی داند؛ در قطعه ای از زمان قرار گرفته است، هم جداست از گذشتگان و هم
جداست از آیندگان.
اما قیامت «یوم الجمع» است. اولین و آخرین در یك جا و در یك ظرف گرد
می آیند و دیگر مسأله ی زمان در آنجا به شكلی كه در دنیا مطرح است مطرح نیست و
نیز مسأله ی مكان به شكلی كه در دنیا مطرح است در آنجا مطرح نیست. در دعاهای
ماه رمضان، یكی از دعاهای سحر این است: «و إذا جمعت الاولین و الآخرین یوم القیامة
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 364
فارحمنا» خدایا! آنگاه كه اولین و آخرین را در قیامت گرد می آوری به ما ترحم بفرما!
پس در قیامت از فرق به سوی جمع می رویم. این متفرقات مكانی و زمانی، در
آن جهان همه مجتمعات و با هم هستند. این یك لقب قیامت است.