علی علیه السلام پولی به دستشان رسید. ایشان این پول را در دستشان حركت می دادند و
می فرمودند كه ای پول، ای دینار، ای درهم، تو آن وقت مال من هستی كه تو را خرج
كنم. برعكسِ آنچه معمولاً خیال می كنند كه می گویند پول تا وقتی كه در دست من
است مال من است، ایشان فرمودند: پول تا در دست من است مال من نیست؛ وقتی
كه پول را خرج كردم آن وقت است كه مال من می شود.
«وَ أَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدَكُمُ اَلْمَوْتُ» انفاق كنید از آنچه كه به شما
روزی داده ایم پیش از آنكه مرگ یكی از شما فرا برسد. وقتی كه مرگ فرا می رسد،
آن وقت است كه هر كس آرزو می كند كه ای كاش مهلتی داشت و می توانست از مال
خود در راه خدا خرج كند، در درجه ی اول واجبات را و در درجه ی دوم مستحبات را
انجام دهد. بعضی گفته اند: اینجا مقصود واجبات است. شاید هم چنین باشد.
«فَیَقُولَ رَبِّ لَوْ لا أَخَّرْتَنِی إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ» خدایا چرا مدت كمی به من مهلت
نمی دهی؟ كمی به من مهلت بده، همین قدر مهلت بده كه بتوانم مالم را در راه تو خرج
كنم.
«فَأَصَّدَّقَ وَ أَكُنْ مِنَ اَلصّالِحِینَ» تا در راه خدا صدقه بدهم و از مردمان صالح و
شایسته باشم. ولی قرآن می فرماید: «اجل مسمّی » تخلف پذیر نیست.
«وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اَللّهُ
نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها» خدا هرگز هیچ نفْسی را كه اجلش فرا رسیده، به تأخیر
نمی اندازد؛ اینها خیال و حرف است.
«وَ اَللّهُ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ» * و خدا به آنچه كه شما
انجام می دهید خبیر و آگاه است.
درباره ی
«وَ أَكُنْ مِنَ اَلصّالِحِینَ» كه در همین آیه بود كه خدایا چرا اجل مرا به تأخیر
نینداختی تا صدقه بدهم و از صالحین باشم، ابن عباس گفته است: «أصدق» اشاره
است به اینكه حق واجب مالم را بدهم
«وَ أَكُنْ مِنَ اَلصّالِحِینَ» یعنی حج واجب خودم
را انجام بدهم. درباره ی كسانی كه حج واجبشان را انجام نداده اند (و ظاهراً درباره ی
كسانی هم كه حقوق مالی واجب دیگران را ادا نكرده اند چنین تعبیری هست) در
حدیث آمده است كه وقتی می خواهند بمیرند، به آنها گفته می شود حالا دیگر
مختارید، می خواهید یهودی بمیرید، می خواهید نصرانی بمیرید؛ دیگر نمی توانید
مسلمان بمیرید. حج در سابق واقعاً یك عمل ریاضت و نیمه جهاد بوده است ولی
حالا به صورت تفنن و سفر تفریحی درآمده است.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 340