یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ اَلْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلی ذِكْرِ اَللّهِ وَ ذَرُوا اَلْبَیْعَ ذلِكُمْ خَیْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ. `فَإِذا قُضِیَتِ اَلصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی اَلْأَرْضِ وَ اِبْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اَللّهِ وَ اُذْكُرُوا اَللّهَ كَثِیراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ. `وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً اِنْفَضُّوا إِلَیْها وَ تَرَكُوكَ قائِماً قُلْ ما عِنْدَ اَللّهِ خَیْرٌ مِنَ اَللَّهْوِ وَ مِنَ اَلتِّجارَةِ وَ اَللّهُ خَیْرُ اَلرّازِقِینَ [1].

این سه آیه قسمت آخر این سوره ی مباركه است كه به نام سوره ی «جُمُعَه» نامیده می شود. جُمُعَه به صورت جُمْعَه هم تلفظ می شود. علت اینكه این سوره را جمْعه یا جمُعه می نامند همین آیه ای است كه در مورد نماز جمعه است.

ابتدا مقدمه ای برای شب و روز جمعه عرض كنم و آن این است كه در اسلام اعیاد سالیانه داریم و عید هفتگی. بعضی اعیاد سالیانه نه به علت حادثه ای كه در آن

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 295

روزها واقع شده «عید» نامیده شده است بلكه به اعتبار وضع خاصی كه در ایام سال دارد عید اسلامی نامیده شده است مانند عید فطر؛ و اعیاد دیگری داریم كه به مناسبتهای خاص است مثل مبعث و مولودها. عید هفتگی كه آن هم «عید» نامیده می شود همین شبانه روز جمعه است. در اسلام آن چیزی هم كه عنوان عید دارد باز از مراسم عبادت خالی نیست. عید به معنای پایكوبی و مانند آن در اسلام نداریم.

شبانه روز جمعه اختصاصاتی دارد و برای یك سلسله عباداتْ اولویتی نسبت به سایر شب و روزها دارد كه معمولاً در كتابهایی كه برای دعوات و زیارات نوشته اند ذكر شده است. برای یهودیها هم یك روز خاص روز هفته است كه روز شنبه است و برای مسیحیها روز یكشنبه. قهراً این یك وظیفه ی عمومی است برای همه ی مسلمین كه این اختصاص و خصوصیت جمعه را حفظ كنند.

در همه ی دنیا در هر هفته یك روز تعطیل است و یك چنین تعطیلی ای ضرورت دارد. البته ما در اسلام تصریحی نداریم كه حتماً شبانه روز جمعه را تعطیل كنیم؛ در همین آیات می خوانیم كه به مردم اجازه داده شده است كه بعد از مراسم جمعه باز به همان كارها و شغلهای خودشان به عنوان یك امر مباح بپردازند. ولی قهراً دستورهای خاصی كه در روز جمعه هست مثل عبادتهای بدنی یا رفت و آمدها و صله ی رحم ها كه اگر در جمعه صورت گیرد اجر و ثواب بیشتری دارد، اقتضا می كند كه آن روزی كه مسلمانها می خواهند تعطیل هفتگی خود قرار دهند همان روز جمعه باشد.

[1] . جمعه / 9- 11.