كلمه ی «منافق» به طور خلاصه یعنی دو رو، یعنی مردمی كه متظاهر به اسلامند ولی در باطن ایمان ندارند، ظاهرشان به شكلی است و باطنشان به شكل دیگر. لحن قرآن مجید درباره ی منافقین فوق العاده شدید است و در سوره های متعدد از منافقین یاد كرده و به شدت با آنها مبارزه كرده است و مسلمین را متوجه می كند كه از خطر منافقین غافل نمانند. حتی تعبیری در همین سوره هست- و شبیه این در جاهای دیگر هم پیدا می شود- كه بزرگترین اعلام خطرهاست درباره ی منافقین. تعبیر در آیه ی چهارم است: هُمُ اَلْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ . جملاتی نظیر «هُمُ الْعَدُوُّ» در تعبیرات عربی علامت حصر است. ضمیر «هُمْ» را در این موارد می گویند ضمیر حصر: تنها آنها هستند دشمنان حقیقی. این تعبیر خیلی عجیب است. در شرایطی كه پیغمبر دارد با مشركین قریش یعنی با امثال ابوسفیان در میدان جنگ رو در رو مبارزه می كند و شمشیر به روی یكدیگر كشیده اند و در حالی كه با یهود هم به آن شكلی كه در سوره های پیش خواندیم یك مبارزه ی رو در رویی در كار است و اسلام چنان دشمنانی در مقابل خود دارد، در عین حال قرآن درباره ی این دشمنهای داخلی یعنی متظاهرین به اسلام و مبطنین كفر كه تظاهر می كنند به اسلام ولی باطنشان كفر است می گوید اصلاً دشمن یعنی اینها؛ یعنی اینها خطرشان خیلی بالاتر است از آنها. بعد باز راجع به این قضیه صحبت می كنیم.

پس كلمه ی «منافق» به طور خلاصه یعنی دو رو، كسی كه از نظر اسلامیت دو روست، یك روكش اسلامی و یك پوشش اسلامی برای خودش درست كرده است در صورتی كه در باطن، منویّاتش همان منویّات غیر مسلمانهاست.