بعد از این موضوع كه مسأله ی محاسبةالنفس و مراقبه در میان آمده است و مسأله ی خدا
را به یاد داشتن تا انسان خود را فراموش نكند و [اینكه ] خدا را فراموش كردن
موجب خود فراموشی می شود و آن است كه انسان را به فسق می كشاند، این دو
گروه را كه ذكر می كند فوراً می فرماید: «
لا یَسْتَوِی أَصْحابُ اَلنّارِ وَ أَصْحابُ اَلْجَنَّةِ
أَصْحابُ اَلْجَنَّةِ هُمُ اَلْفائِزُونَ » یاران آتش و یاران بهشت، اینها كه مانند یكدیگر
نمی توانند باشند؛ یاران بهشت اند كه ناجح و موفق و مظفر به مقاصد خود هستند.
كأ نّه قرآن می خواهد با همین مسأله ی «
نَسُوا اَللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ » مسیر بهشت و جهنم
را مشخص كند: یا انسان خود را و خدای خود را می شناسد و برای خود كار می كند
كه مسیرش [به سوی ] بهشت است؛ یا خودش را فراموش می كند و نه برای خود،
بلكه برای غیر خود [كار می كند] و خود را همیشه ضعیف و لاغر و محتاج نگه
می دارد، اینها اصحاب النار هستند.
اینها موعظه ی قرآن است، مواعظی كه واقعاً لحن آیات به قدری مؤثر و كوبنده و
نافذ است كه اگر كسی به اصطلاح دلی داشته باشد محال و ممتنع است كه متأثر
نشود. به همین مناسبت است كه بعد فوراً [جمله ای ] می فرماید [كه ] یعنی: چه
دلهای قسیّ ای كه باز هم متأثر نمی شوند! می فرماید: «
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ
لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اَللّهِ » اگر ما این قرآن را بر كوه نازل می كردیم، این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 169
قرآنی كه بر بشر نازل شده است
[1]؛ اگر خدا همین تجلی ای كه به وسیله ی قرآن بر بشر
كرد بر كوه می كرد (
فَلَمّا تَجَلّی رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسی صَعِقاً [2]؛ چون كوه هم در
عالم خودش شعوری دارد، منتها تجلی به كوه یك شكل است، تجلی به انسان شكل
دیگری است) اگر این تجلی ای كه خدا بر انسانها كرده است بر كوه می كرد، كوه
پاره پاره می شد. بعد می فرماید اینها مثَل است كه برایتان بیان می كنیم برای اینكه از
این مثالها حقیقت را دریابید. «
وَ تِلْكَ اَلْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَكَّرُونَ» [3] ما این
مثلها را برای مردم می آوریم برای اینكه تفكر و اندیشه ی مردم را برانگیزیم. و صلّی اللّه
علی محمد و اله الطاهرین.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 170
[1] مقصود از نزول این نیست كه مثلا كتابچه ای را بیاورند به دست بشر بدهند بگویند این كتابچه را اگر روی كوه می گذاشتیم چنین می شد نه قرآن كلام خداست و حضرت امیر می فرماید خداوند متعال در كتاب خودش تجلی كرده فعل خداست بر بشریت