راجع به اینكه ما در باره ی گذشتگانِ از مسلمین چه نظری داشته باشیم، دو نظر
افراطی و تفریطی وجود دارد. بعضی می خواهند بكلی چشم بپوشند حتی از جنایات
شنیعی كه گذشتگان كرده اند. می گویند به معاویه هم شما چیزی نگویید (آنها كه فقط
اسمشان مسلمان بود) ، حتی به یزید هم شما حمله نكنید و او را لعن نكنید. این،
حرف درستی نیست. خصوصاً به صحابه كه می رسد، می گویند راجع به صحابه یك
كلمه نگویید؛ هركسی كه به شرف صحبت پیغمبر رسیده یك كلمه در باره اش
نگویید. خود صحابه به این دستور عمل نكرده اند؛ یعنی خود صحابه، صحابه ی
دیگری را كه منحرف شده بوده لعن هم كرده اند. پس مطلب به این گَل و گشادی
نیست.
بعضی هم كه اصلاً می خواهند ندیده بگیرند؛ با كمال صراحت می گویند پیغمبر
موفق نشد مسلمانی بسازد و بنابراین پیغمبر مُرد در حالی كه مردم بر كفر خودشان
باقی ماندند. این هم با منطق قرآن جور درنمی آید. پس [نظر درست ] چیست؟ ما
باید جز در مواردی كه با دلیل، خلاف آن ثابت شده است، با نظر خوشبینی نگاه
كنیم، ولی در مواردی كه خلافش ثابت شده، یعنی افرادی كه فسق یا كفرشان محرز
است، با كمال صراحت لعنشان هم می كنیم.
«
وَ اَلَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ » كسانی كه بعد از این دو طبقه ی صالح آمده اند «
یَقُولُونَ
رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنا» می گویند پروردگارا مغفرت خودت را شامل حال ما كن «
وَ لِإِخْوانِنَا
اَلَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ » ما را بیامرز و برادران ما كه قبل از ما در ایمان بر ما پیشی
گرفته اند «
وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا» خدایا در دل ما غِلّی و غشّی و كینه ای
برای كسانی كه ایمان آورده اند قرار نده «
إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ » تو مهربانی و تو آمرزنده
هستی، و تو صاحب لطف و مرحمت هستی. خود این یكی از دعاهای قرآن است:
«
رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا اَلَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 157
رَؤُفٌ رَحِیمٌ» [1] كه مرحوم آقای بروجردی می دیدم گاهی این دعا را می خواند. و
صلّی اللّه علی محمد و اله الطاهرین.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 158