مثل مسأله ی تترّس اسمش فساد در زمین نیست. اگر هدف، صحیح نیست اصل كار
غلط است. اما اگر هدف صحیح است، به خاطر هدف صحیح [با ترجیح اهم بر مهم ]
كاری را انجام دادن فساد نیست. فساد، كارهای كینه توزی است، یعنی كارهایی كه
هیچ ربطی به این قضیه ندارد. فرض كنید پیرمردی در یك گوشه ای هست؛ این
اثری در كار جنگ ندارد. آن كه اسلام می گوید: «
قاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَكُمْ وَ
لا تَعْتَدُوا» [
لا تَعْتَدُوا] یعنی كارهایی كه تأثیر در تاكتیكهای هدفی ندارد و فقط ناشی
از عقده و احساسات و كینه توزی است [انجام ندهید. ] بر اساس كینه توزی
هیچ كاری نباید كرد. دشمن را هم نباید بر اساس كینه توزی كشت؛ دشمن را هم باید
به خاطر ایمان به هدف كشت نه به خاطر كینه توزی. هر كاری كه صرفاً به خاطر
كینه توزی باشد (انسانی را مجروح كردن تا چه رسد به انسانی را كشتن، خانه ای را
خراب كردن، درختی را قطع كردن) جایز نیست. ولی اگر اصل كاری مشروع است و
رسیدن به یك هدف بزرگتر متوقف بر چنین كاری هست البته باید این كار را كرد. از
جمله این است: آیا خراب كردن حصنها و باروهای دشمن جایز است یا جایز
نیست؟ اگر حمله به دشمن جایز نیست كه هیچ چیزش جایز نیست، اما اگر دشمن
دشمنی است كه حتماً باید سرزمینش را گرفت و تسخیر كرد البته خراب كردن
بارویش هم درست است؛ خراب می كنیم بعد بهترش را درست می كنیم. اگر واقعاً در
یك جا این كار جزء تاكتیك جنگی قرار بگیرد، برای خراب كردن روحیه ی دشمن،
برای ارعاب دشمن كه مقاومت نكند و بعد كشتارْ كمتر صورت بگیرد [این كار جایز
است. ] یهودی ای كه جانش به مالش بسته است، همین قدر كه ببیند مالش مورد
هجوم قرار گرفت زود روحیه اش را می بازد.
این است كه قرآن می فرماید: «
ما قَطَعْتُمْ مِنْ لِینَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوها قائِمَةً عَلی أُصُولِها فَبِإِذْنِ
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 147
اَللّهِ وَ لِیُخْزِیَ اَلْفاسِقِینَ » . این «
وَ لِیُخْزِیَ اَلْفاسِقِینَ » اشاره به آن تأثیر روانی این كار
است، یعنی این كار روح اینها را مخذول و منكوب می كند و برای این هدف لازم
است. چهار تا درخت است، بریده می شود، بعد هم به جایش درخت كاشته می شود.
پس این منافات ندارد با آن اصلی كه هر عقلی می گوید، و خود قرآن هم افساد
در زمین را شدید تخطئه می كند: «
وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِی اَلْحَیاةِ اَلدُّنْیا وَ یُشْهِدُ
اَللّهَ عَلی ما فِی قَلْبِهِ وَ هُوَ أَلَدُّ اَلْخِصامِ. `وَ إِذا تَوَلّی سَعی فِی اَلْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیها وَ یُهْلِكَ اَلْحَرْثَ
وَ اَلنَّسْلَ» [1] بعضی از مردم اشخاصی هستند كه زبانشان خیلی چرب و نرم است، به
زبانشان تو را به شگفت می آورند و تو از این خوش زبانی های اینها تعجب می كنی،
اما دل اینها: سخت ترین دشمنهای تو همینها هستند. همین قدر كه از پیش تو
می روند، همه ی سعیشان این است كه در زمین فساد كنند و كشتها را از بین ببرند؛ هر
جا ببینند زراعت و كشتی هست، باغی هست، درختی هست، اینها را به كلی از بین
ببرند، نسل را (انسانها را) از بین ببرند. اینها چیزهایی است كه خود قرآن به شدت
تخطئه می كند ولی در عین حال قرآن- نه به خاطر احساسات و كینه توزی، بلكه در
مواردی كه رسیدن به هدف انسانی و مشروع و الهی متوقف بر آن است- نه تنها
كشتن كافر را اجازه می دهد، كشتن انسان مسلمان را هم اجازه می دهد تا چه رسد
به خراب كردن یك بارو و چه رسد به كندن چند درخت. پس این دو مسأله نباید با
یكدیگر اشتباه شود. از این آیه می گذریم.