تعبیرِ راجع به علم خیلی عجیب است! جمله ی معروفی است كه پیغمبراكرم فرموده و مكرر از ایشان روایت شده و از امیرالمؤمنین با تعبیرات مختلف مكرر روایت شده، كه خلاصه ی همه آنها این است: «اَلْحِكْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ یَأْخُذُها اَیْنَما وَجَدَها» حكمت- یعنی علم، علمی كه محكم باشد، یعنی علمی كه تخیل و واهی نباشد، حقیقت و مطابق با واقع باشد، علمِ درست- گمشده ی مؤمن است. مؤمن هر جا كه حكمت را پیدا كند گمشده ی خود را پیدا كرده «وَ لَوْ عِنْدَ مُشْرِكٍ» ولو نزد یك مشرك. «گمشده» یعنی چیزی كه مال من بوده و از دستم رفته است. انسان وقتی چیزی مال خودش باشد و از دستش رفته باشد و بعد جای دیگر آن را ببیند دیگر معطّل نمی شود، فوراً می گیرد. «فَهُوَ اَحَقُّ بِها» . اینجا رابطه ی دین و علم [بیان شده است. ] امروز بحثی هست - فرنگیها طرح كرده اند- كه دین و علم با یكدیگر تضاد دارند. پیغمبر درست عكس مطلب را می گوید كه ایمان و علم با یكدیگر آنچنان به اصطلاح همخانگی دارند كه اگر حكمت در غیر خانه ی ایمان باشد در خانه ی خودش نیست:

ای برادر بر تو حكمت عاریه است

همچو نخّاسی كه دستش جاریه است

می خواهد بگوید حكمت و علم اگر در جایی كه ایمان نیست وجود داشته باشد، در جای خودش نیست، آنجا عاریه است؛ خانه حكمت آنجاست كه ایمان باشد. پس ایمان و علم این قدر با یكدیگر توأم هستند.

این تعبیر راجع به علم، آن تعبیر هم راجع به مال. در باب علم می فرماید:

«اَلْحِكْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ» ، در باب مال می فرماید: «ما أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ *» آن كه خدا برگرداند به پیغمبر؛ یعنی اساساً بودنش در آنجا بی اساس بود.