از اینجا وصف اهل بهشت است یعنی حالت آنها را بیان می كند كه بیشتر حالت اهل
بهشت جسمانی بیان شده است یعنی این حالات بیشتر با اهل بهشت جسمانی
منطبق است: «
مُتَّكِئِینَ عَلی فُرُشٍ بَطائِنُها مِنْ إِسْتَبْرَقٍ [1] وَ جَنَی اَلْجَنَّتَیْنِ دانٍ » اهل بهشت
تكیه می زنند بر فِراشها و بر بساطهایی كه بطائن آنها (بطانه یعنی آستر، در مقابل
ظهاره) از استبرق است. استبرق نوعی حریر را می گویند. لفظ «استبرق» لفظ به
اصطلاح عربیّ الاصل نیست و از زبان دیگر- كه ظاهراً زبان فارسی باشد- در زبان
عربی وارد شده است و می گویند معرَّب «ستبرك» است. «ستبر» همان است كه ما
می گوییم و به معنی كلفت است. نوعی دیبا را كه ضخیمتر بوده است «ستبرك»
می گفتند، بعد كه به زبان عربی آمده است «استبرق» گفته اند.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 79
«
وَ جَنَی اَلْجَنَّتَیْنِ دانٍ » میوه های هر دو بهشت نزدیك است. میوه را از آن جهت كه
قابل چیدن است می گویند نزدیك است. مقصود این است كه در اختیار كامل اهل
بهشت قرار دارد یعنی تلاشی [لازم نیست؛ ] مثل دنیا نیست كه دار تلاش و كوشش
و بذر پاشیدن و بعد به عمل آوردن باشد، تابع اراده است، هر طور كه بخواهند آناً
برای آنها حاضر است.
«
فِیهِنَّ قاصِراتُ اَلطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ » . اینجا «فیهن» به صورت
جمع آورده شده، گفته اند به اعتبار اینكه برای هر فردی، از این بهشتها وجود دارد؛
یعنی در این بهشتها كه برای همه افراد وجود دارد، زنانی هستند- به تعبیری كه
[مترجم ] دارد- فروهشته چشم. این «فروهشته چشم» را دوجور می شود [بیان ]
كرد: یكی اینكه توصیف جسمانی چشم باشد؛ همین چیزی كه ما می گوییم
خِمارآلود، چشمِ خمار كه چشمْ خماری خودش نوعی زیبایی است. آن شعر بابا
طاهر می گوید:
دل عاشق به پیغامی بسازد
خمارآلوده با جامی بسازد
مرا كیفیت چشم تو كافی است
قناعتگر به بادامی بسازد
بعضی به این معنا گرفته اند. برخی كنایه از كیفیت روحی گرفته اند. نكته خیلی
خاصی در اینجا هست.
[1]
. یا مِنِ اسْتَبْرَقٍ؛ هر دو جور خوانده شده، همزه ی وصل و همزه ی قطع، ولی بیشتر همزه ی قطع خوانده اند كه مِنْ اِسْتَبْرَقٍ.