حال وارد قیامت می شود. در یك فصل وضع كیفرها را ذكر می كند و در فصل بعد-
كه مفصّلتر است- وضع پاداشها را ذكر می كند. «
یُرْسَلُ عَلَیْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ
فَلا تَنْتَصِرانِ » بر شما (یعنی بر مجرمین و گناهكاران شما) شعله ها از آتش فرستاده
می شود و دودها (نُحاس به معنی مِس است ولی معنی دیگرش دود است)
«
فَلا تَنْتَصِرانِ » در حالی هستید كه در آنجا نصری وجود ندارد (كلمه ی «نصر» مكرر در
آیات هست) یعنی نمی توانید به فریاد یكدیگر برسید، آنجا تناصر وجود ندارد كه
این فرد بتواند دیگری را كمك كند او بتواند فرد دیگری را كمك كند، این فرد
بخواهد آتش دیگری را خاموش كند او بخواهد آتش فرد دیگری را خاموش كند؛
چنین چیزی وجود ندارد.
«
فَإِذَا اِنْشَقَّتِ اَلسَّماءُ فَكانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهانِ. `فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ. `فَیَوْمَئِذٍ لا یُسْئَلُ
عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَ لا جَانٌّ » (این دو سه آیه ردیف یكدیگر است. ) آنگاه كه آسمان
شكافته گردد. ( «
إِذَا اَلسَّماءُ اِنْشَقَّتْ » در سوره ی انشقاق داریم؛ «
إِذَا اَلسَّماءُ اِنْفَطَرَتْ» [1] هم
داریم؛ تا به آن جاها برسیم و تفسیر این جمله ها را بگوییم. ) آنگاه كه آسمان
شكافته شود «
فَكانَتْ وَرْدَةً» . البته چون اینها مربوط به عالم قیامت است ما
نمی توانیم واقعیت اینها را آنچنان كه هست تصور كنیم. قرآن هم اینها را با تشبیهات
و تمثیلات بیان كرده. از جمله این است: آسمان شكافته می شود و مانند یك برگ
گل می گردد «
كَالدِّهانِ » (خیال نمی كنم [ترجمه ی این قرآن ] درست باشد؛ می گوید
دِهان از ماده ی «دُهن» گرفته شده، یعنی روغن زیت: مانند روغن زیت. ولی [طبق ]
تفاسیر، نوعی ادیم قرمز بوده است كه در زبان عربی به آن «دِهان» می گفتند) .
مقصود این است كه آسمان آن وقتی كه شكافته می شود نازك و لطیف می گردد مانند
برگ گل، و قرمز رنگ می شود مانند آن ادیم احمر. اینها تشبیهات و تمثیلات است.
حال چگونه می شود، خدا عالم است. ما نمی دانیم كه آسمان چگونه شكافته
می شود؛ چون همه ی اینها را با یكدیگر باید در نظر گرفت: آسمان شكافته می شود،
آسمان از هم می پاشد، كوهها «
كَالْعِهْنِ اَلْمَنْفُوشِ » می شود. در سوره ی «القارعة»
می خوانیم كه: «
اَلْقارِعَةُ. `مَا اَلْقارِعَةُ. `وَ ما أَدْراكَ مَا اَلْقارِعَةُ. `یَوْمَ یَكُونُ اَلنّاسُ كَالْفَراشِ
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 66
اَلْمَبْثُوثِ. `وَ تَكُونُ اَلْجِبالُ كَالْعِهْنِ اَلْمَنْفُوشِ» [2] آن روزی كه كوهها مانند پشمِ رنگینِ
زده شده بشوند. آنجا صحبت رنگین بودن است. كوهها كه مظهر صلابت هستند-
تعبیر قرآن این است كه- به شكل پشم رنگینِ زده شده درمی آیند. اینجا راجع به
آسمان می فرماید مانند برگ گلِ رنگین درمی آید. حال اینها چه اشاره و رمزی و
چگونه است، خدا عالم است؛ ما چیزی در این زمینه ها نمی دانیم.