ولی یك مطلب دیگر هم هست: در مورد دنیا و آخرت، باز خود قرآن می گوید دنیا دارِ عمل است، آخرت دارِ جزا؛ دنیا دار مهلت است، آخرت دار رسیدگی و حساب؛ یعنی در دنیا انسان كارهای خوب می كند ولی چنین نیست كه پاداشش فوراً و نقداً برسد؛ كار بد می كند، كیفرش نقداً به انسان نمی رسد. بلكه امیرالمؤمنین می فرماید «و نباید برسد، اگر برسد تكلیف دیگر برداشته است» . اگر انسان یك دروغ كه بگوید یك تومان از جیبش بیفتد جبراً دیگر دروغ نمی گوید نه اینكه اخلاقاً دروغ نمی گوید. خدا انسان را در این دنیا آورده و تكلیف برای او معین كرده كه با انتخاب خود، نیكی را انتخاب كند و بدی را انتخاب نكند. من- و هر كس دیگر- اگر بدانم یك نگاهِ گناه كه می كنم این نگاه همان و فرود آمدن یك شلّا ق به سر من همان، بدیهی است كه دیگر نگاه گناه نمی كنم اما این گناه نكردن، گناه نكردن اجباری است. اختیار اقتضا دارد شعاع وسیعی از مهلت را. اگر مهلت نباشد اختیار در كار نیست. لازمه ی اختیار، شعاعی وسیع از مهلت است. مهلت معنایش این است: كاری به كارش نداشتن؛ فعلاً كاری به كارش نداریم. گویی به خود واگذارد. این، وضع دنیاست. در آخرت، ملكوت خدا ظاهر می شود. ملكوت خدا اینجا هم وجود دارد منتها ظهور ندارد. در آخرت ملكوت خدا ظاهر می شود؛ یعنی آنجاست كه انسان رابطه ی مستقیم عملش با پاداشش را درك می كند. دیگر آنجا پاداش و كیفر، كوچكترین جدایی از عمل ندارد. [آخرت ] برای انسانها روز ظهورِ پرداختن خدا به جزای اعمال است.