این «بیان» و «قلم» دو چیزی است كه اگر انسان در اینها دقت نكند شاید مثلاً بگوید
خدا به انسان فرش داده، خدا به انسان نعمت بیان هم داده است؛ خدا به انسان نعمت
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 34
خندیدن داده، نعمت بیان كردن هم داده است. از زمین تا آسمان متفاوت است. اگر
بیان و قلم نبود انسان تا دامنه ی قیامت همان وحشی اولیه بود؛ محال بود- به اصطلاح
امروز- فرهنگ و تمدن به وجود بیاید، چون فرهنگ و تمدن محصول تجارب بشر
است. با بیان، انسان آنچه را كه تجربه می كند و می آموزد، به همزمانهای خودش
منتقل می كند، كه قلم هم این خاصیت را دارد. با قلم آنچه كه یك نسل آموخته و
نسلهای گذشته آموخته اند و به این نسل منتقل شده ثبت می شود و برای نسلهای
دیگر باقی می ماند كه نسلهای دیگر از آنجا كه نسل گذشته به آنجا رسانده است این
بار را به دوش می گیرد و حركت می كند والّا اگر بنا بود كه هر نسلی [از نقطه ی اول
شروع كند انسان به جایی نمی رسید. ]
یك صنعت ساده مثل صنعت بنّایی را درنظر می گیریم. اگر اولین كسی كه
شروع می كند به كار بنّایی و چهل سال هم بنّایی می كند تجاربش را با خودش به گور
ببرد، بعد یك نفر دیگر از نو بخواهد شروع كند، این صنعت تا قیامت به جایی
نمی رسد. همین طور است علوم. آنهایی كه اولین بار مثلاً علم حساب را كشف كردند
ابتدا مثلاً چهار عمل اصلی را به دست آورده اند. اگر بشرهای بعد هم می آمدند از
همان جا شروع می كردند باز به همان نقطه ی آنها رسیده بودند. ولی در اثر بیان و قلم،
هم علم انسان، آموخته های انسان، تجربیات انسان به همزمانهای خودش توسعه
پیدا می كند و هم برای نسلهای دیگر باقی می ماند. پس «
عَلَّمَهُ اَلْبَیانَ » و همچنین «
عَلَّمَ
بِالْقَلَمِ » مساوی است با اینكه فرهنگی و تمدنی به بشریت عنایت فرمود.