قرآن كریم كوشش دارد كه ما این نكته را درك كنیم كه هیچ چیزی در دنیا بر اساس
تصادف به وجود نیامده و به وجود نمی آید. همه ی اینها «حساب شده» است. از نظر
علمی این مطلب مسلّم است كه دنیایی كه ما می بینیم، با این همه اشیاء مختلف و
متنوعی كه دارد: یكی خورشید است، یكی زمین، یكی ماه، یكی آب و یكی هوا؛
هوا باز اكسیژن دارد، ازت دارد؛ در زمین عنصرهای زیادی وجود دارد، درخت
وجود دارد، انسان وجود دارد؛ این نظامی كه امروز ما می بینیم، زمین به دور خودش
و به دور خورشید می چرخد؛ حسابهایی كه در این موارد وجود دارد [تصادفاً به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 691
وجود نیامده است. ] اگر فرض كنیم كسی بیاید یك قالی را كه بافته اند باز كند،
تبدیل می شود به یك رشته نخها، بعد بیاید نخها را هم از یكدیگر باز كند، تبدیل
می شود به یك مقدار پشم و احیاناً پنبه. آنوقت شما نگاه كنید، همه چیز را
علی السویه می بینید، می گویید پس آن نقش كو؟ آن نظم كو؟ آن تركیب كو؟ دیگر
وجود ندارد. در اصل چه بوده؟ در اصل همه ی این قالی با این همه اختلافاتی كه شما
اكنون می بینید، توده ای از پشم بوده كه همه چیز در آن علی السویه بوده است و اگر
این پشم را به حال خود گذاشته بودند و دست صنعتگر و هنرمندی آن را تبدیل به
نخ نكرده بود، بعد رنگ نكرده بود و بعد این نخهای رنگ شده را در یك نظام معیّن با
یكدیگر نبافته بود، یك چنین موجود زیبایی با این نظم و ترتیب هرگز به وجود
نمی آمد؛ یعنی خود این توده ی پشم قابل اینكه خودش را به یك قالی تبدیل كند
نیست، یك دست هنرمند است كه این را تبدیل كرده است.
این دنیای ما، اول همین جور بوده، بعد هم همین جور خواهد شد، یعنی اگر
همین طوری كه خدا وعده داده- و روزی هم خواهد شد- قدرت قاهره ی الهی بیاید
بافته های این عالم را از هم باز كند (ما خودمان به منزله ی یك بافته هستیم، هر انسانی
یك بافته است، هر درختی بافته ی دیگری است، هر حیوانی بافته ی دیگری است، آب و
هوا همین طور) ما به یك ماده ی یكنواخت می رسیم كه هیچ چیزی با هیچ چیزی فرق
ندارد، و اولش هم همین بوده، همه ی آن موادی كه این همه اشیاء متنوع [از آن ]
ساخته شده است اموری متشابه بوده؛ یعنی در ابتدا گازهای پراكنده ای در عالم بوده
و جز این چیزی نبوده، از اینها این همه چیزها و این همه نظم و ترتیب ها درست
شده است. حال آیا همین طور تصادفی بوده كه از این ماده ی یكنواخت در روی زمین
یك مقدار آب به وجود بیاید، اقیانوسها به وجود بیاید، موجود زنده به وجود بیاید،
انسان به وجود بیاید، این چیزهایی كه همه به درد یكدیگر و به كار یكدیگر
می خورند، هوای قابل تنفس وجود داشته باشد، روی زمین به این شكل در بیاید كه
هم سفت باشد و هم نه آنقدر سفت كه غیر قابل سكونت باشد و نشود در آن
كشاورزی كرد؟ اینها را همین طور تصادف به وجود آورد، یا نه، تمام اینها روی نظم
و حساب و تدبیری بوده؟ قرآن اسم این را می گذارد «تسخیر» ، تسخیر الهی. البته در
مسائلی كه كوچكتر است انسان زودتر درك می كند تا در نظام كل، [ولی ] نظام كل و
نظام جزء فرق نمی كند.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 692