در این آیه ی «
إِنَّ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ لَآیاتٍ لِلْمُؤْمِنِینَ » یك نگاه جمعی كلی به همه ی
عالم كرده است، ولی بعد به طور خصوصی بعضی موضوعات را كه مهمتر بوده ذكر
كرده است و كلمه ای بالاتر از كلمه ی «مؤمنین» یعنی درجه ی كاملی از ایمان را هم
برایش ذكر فرموده: «
وَ فِی خَلْقِكُمْ وَ ما یَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آیاتٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ » در خلقت شما
انسانها و در آنچه كه خدا می پراكند (یعنی متفرق و پخش می كند و به حركت وا
می دارد) از جنبنده ها [آیه هایی برای اهل یقین است. ] در اینجا انسان مطرح است
بالخصوص و سایر جنبنده ها؛ یعنی از میان همه ی مخلوقات عجالتاً جنبنده ها انتخاب
شده و از جنبنده ها انسان به طور خصوصی انتخاب شده است. این برای آن است كه
انسان یك آیه ی مخصوص و خیلی عجیب و پرمعنایی است. مسلّم آیه بودن گیاهها از
آیه بودن جمادها بیشتر است چون وجود كاملتری است، آیه بودن حیوانها از آیه
بودن گیاهها بیشتر است و آیه بودن انسان از آیه بودن هر موجود دیگری بیشتر
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 676
است و مضاعف است. این است كه در قرآن كریم راجع به آیه بودن خود انسان یك
عنایت خاصی هست، یعنی حساب این [موجود] را جدا می كند، مثل اینكه در
سوره ی «
والذاریات» می فرماید: «
وَ فِی اَلْأَرْضِ آیاتٌ لِلْمُوقِنِینَ » در زمین آیه هایی هست
برای اهل یقین. انسان هم جزو موجوداتی است كه در زمین هستند، ولی او را یك
امر جداگانه ذكر می كند: «
وَ فی اَنْفُسِكُمْ اَفَلاتُبْصِرون» [1] و در خود شما، نمی بینید؟ این
«در خود شما» حسابش جداگانه است، با كلمه ی «
اَفَلا تُبْصِرون» هم ذكر شده: و در
خود شما، آیا نمی بینید؟ یا در آیه ی سوره ی فصّلت: «
سَنُریهِمْ ایاتِنا فِی الْافاقِ وَ فی اَنْفُسِهِمْ
حَتّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ الْحَقُّ» [2] همه چیز را به نام «آفاق» نام برده است ولی برای انسان یك
حساب جدا باز كرده، با اینكه انسان هم به یك اعتبار جزو موجودات آفاقی است.
این برای این است كه آیه بودن انسان از هر موجود دیگری بیشتر است. قرآن درباره ی
انسان می فرماید: «
وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحی» [3] این مظهری از روح الهی است. چیزی در
انسان هست كه در غیر انسان وجود ندارد.