أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنّا مُبْرِمُونَ. `أَمْ یَحْسَبُونَ أَنّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ بَلی وَ رُسُلُنا لَدَیْهِمْ یَكْتُبُونَ. `قُلْ إِنْ كانَ لِلرَّحْمنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ اَلْعابِدِینَ. `سُبْحانَ رَبِّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ رَبِّ اَلْعَرْشِ عَمّا یَصِفُونَ. `فَذَرْهُمْ یَخُوضُوا وَ یَلْعَبُوا حَتّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ اَلَّذِی یُوعَدُونَ. `وَ هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ وَ فِی اَلْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ اَلْحَكِیمُ اَلْعَلِیمُ. `وَ تَبارَكَ اَلَّذِی لَهُ مُلْكُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما وَ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلسّاعَةِ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ [1].

آیات پیش كه از اینجا شروع شد: «هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاَّ اَلسّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ » معلوم بود كه نظر و توجه به كفار زمان رسول اكرم دارد. آیات قبل از آن مربوط به حضرت عیسی بن مریم بود. بعد از آن آیه، توصیفی از بهشت و توصیفی از

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 592

جهنّم شد تا رسید به اینجا: «لَقَدْ جِئْناكُمْ بِالْحَقِّ وَ لكِنَّ أَكْثَرَكُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ » خطاب به مردم است، البته مردم زمان پیغمبر، نزولش در آنجا و درباره ی همه ی مردم [است: ] ما عین حق و حقیقت را برای شما آورده ایم ولی بیشترین شما حقیقت را كراهت دارید، كه راجع به این مطلب در جلسه ی پیش صحبت شد و عرض كردیم كه آن چیزی كه با روح دین و روح اسلام صددرصد مخالف و معاند است این است كه انسان این حالت را پیدا كند كه از حق كراهت داشته باشد. خداوند فطرت انسان را آنچنان آفریده است كه حق جوست. انسان به حسب فطرت، حق جو و حق خواه است و چون حق جو و حق خواه است، هر چیزی را كه بالذّات و بالفطره می خواهد آن چیز برایش شیرین هم هست. اصلاً شیرینی همین است. اگر بعضی از غذاها در ذائقه ی ما شیرین است علت شیرینی اش ملایمت است، یعنی علتش این است كه دستگاه ذائقه و هاضمه ی ما برای این غذاها ساخته شده و این غذاها برای آن ساخته شده. این است كه وقتی كه ما می رسیم به چنین مأكول یا آشامیدنی، مطبوع بودن و شیرین بودن آن را احساس می كنیم در صورتی كه یك حیوان دیگر كه هاضمه اش طور دیگری ساخته شده است این جور احساس نمی كند.

مثالی عرض می كنم تا روشن شود كه شیرینی چطور امر نسبی است و چطور این مطلب درك می شود. بعضی حیوانات علفخوارند و بعضی گوشتخوار. هاضمه ی بعضی طوری ساخته شده كه می تواند گوشت را ببلعد و هضم كند و برای او گوشت خوب است (درندگان) . حیوانات علفخوار برعكسند و طور دیگر ساخته شده اند.

شما می بینید برای حیوان گوشتخوار گوشت چقدر لذیذ است! جلوی یك سگ یا گربه یك ذرّه گوشت می اندازید می بینید با چه حرص و ولعی آن را می خورد. چشم گربه كه به گوشت می افتد بزاق دهانش شروع می كند به ریزش كردن، ولی یك حیوان علفخوار مثل اسب چشمش كه به گوشت بیفتد حساسیتی ندارد، تنفّر هم دارد. برعكس، باز برای اسب جو و علف آن حالت را دارد ولی برای سگ و گربه نه.

می گویند در میان حیوانات تنها انسان است كه هم علفخوار آفریده شده است و هم گوشتخوار و از هردو نوعش لذت می برد. این هم یكی از آن جنبه های دوگانگی و جامعیت انسان است. پس چرا این از آن لذت می برد و از آن دیگری لذت نمی برد؟ چون ساختمانش برای این ساخته شده و برای آن ساخته نشده است.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 593

[1] . زخرف / 79- 85.