ساختمان اصلی روح و فكر و عقل انسان حقیقت جو و حقیقت خواه آفریده شده؛ یعنی حقیقت، راستی، واقعیت، درستی، غذای روح انسان است، آن طور كه علف و جو غذای مناسب اسب است و آن طور كه گوشت غذای سگ یا گربه است. حق، حقیقت، كشف واقعیت آن طور كه هست، غذای روح انسان است. بنابراین اگر روح انسان سالم باشد وقتی كه مواجه با حقیقت می شود، از رسیدن به حق و حقیقت باید لذت ببرد یا رنج؟ باید لذت ببرد. حق در ذائقه ی انسان باید شیرین باشد یا تلخ؟ باید شیرین باشد. ولی ما الآن مثلی داریم، می گوییم: «اَلْحَقُّ مُرٌّ» حق تلخ است، و حال آنكه حق نباید تلخ باشد، حق همیشه باید شیرین باشد. ما حق جو آفریده شده ایم.

این [مَثل ] معنایش این است كه ما دنبال حق نیستیم، دنبال خودخواهی و منفعت خواهی های خودمان هستیم، به حقیقت كاری نداریم. ولی ما فعلاً این طور هستیم، فطرت ما این طور نیست. پس اگر ما به این حالت درآمدیم كه «اَلْحَقُّ مُرٌّ» شدیم، حق برایمان تلخ شد، قطعاً باید بدانیم كه ما بیمار و مریضیم و سخت هم بیمار و مریض هستیم. قرآن روی این مطلب كه افراد این بیماری را پیدا كنند و آن فطرت سالم الهی را از دست بدهند و «اَلْحَقُّ مُرٌّ» یا «اَلْحَقُّ مَكْروهٌ» بشوند، در بسیاری از آیات تكیه كرده است و از آن جمله این [آیه ] است كه معنایش این است كه تو مریضی، تو ذائقه ات را از دست داده ای، تو شیرین را تلخ احساس می كنی؛ مثل بسیاری از بیماریها كه در اثر یك نوع بیماری، غذایی كه در ذائقه ی دیگران مطبوع است برای بیمار نامطبوع است، در ذائقه دیگران شیرین است برای او تلخ و مهوّع است.