در میان قریش طبقه ای وجود داشت كه در آن از بنی هاشم، بنی امیه، بنی مخزوم و قبیله های دیگر افرادی بودند و یك همبستگی طبقه ای قوی داشتند. قرآن هم تكیه اش بیشتر روی «همبستگی طبقاتی» آنهاست نه «همبستگی قبیله ای» آنها. در قرآن یك كلمه از همبستگی قبیله ای قریش نیامده است، اسمی از «بنی هاشم» یا «بنی امیه» یا بنی فلان نیست، اما اسم ملأ قریش هست. اینها آنقدر به یكدیگر وابسته بودند كه [مثلاً] ابولهب با اینكه از قبیله ی پیغمبر صلی الله علیه و آله بود و لااقل عصبیت قبیله ای اقتضا می كرد حامی پیغمبر باشد ولی از طبقه ی ابوسفیان و ابوجهل بود و به آنها پیوست. بالاتر اینكه عباس بن عبدالمطّلب عموی دیگر پیغمبر صلی الله علیه و آله با اینكه در حد ابولهب نبود و بلكه برعكس، به پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله علاقه مند بود و مسلّم در باطن خودش حامی ایشان بود و به نفع مسلمین هم كار می كرد، ولی جنگ بدر كه بپاشد یكی از كسانی كه سهمی از بودجه ی جنگ بدر را علیه مسلمین پرداخت همین عباس

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 559

بن عبدالمطلب بود و خودش هم در جنگ بدر علیه مسلمین شركت كرد و اگر غیر از این می بود نمی توانست در مكه زندگی كند. او در بدر اسیر شد و عده ی دیگری از بنی هاشم از جمله عقیل برادر امیرالمؤمنین علیه السلام- كه تا آن وقت جزء كفار بود- اسیر شدند. پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله به عباس فرمود فدیه ی خود و خویشاوندانت را بده (چون عباس پولدار آنها بود) و هر كس فدیه می داد آزاد می شد. گفت: ندارم. فرمود: یادت هست وقتی می خواستی بیایی به زنت ام الفضل این مقدار پول دادی و گفتی جنگ است شاید برنگشتم، اگر برنگشتم این پول را به مصرف برسان؟ از همان پول فدیه ی اینها را بده. گفت: «اَشْهَدُ اَنَّكَ رَسولُ اللّه» شهادت داد و بعد به مكه رفت و باز جزء همانها بود ولی محرمانه به نفع مسلمین كار می كرد. او آدمی بود كه در همان جنگ بدر هم دلش با مسلمین بود ولی وابسته به طبقه ای بود كه با آنها عملاً همكاری می كرد. حال این را در نظر داشته باشید.