می فرماید:
یُقَلِّبُ اَللّهُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهارَ إِنَّ فِی ذلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِی اَلْأَبْصارِ. «تقلیب» جابه جا
كردن است. «قلب» هم از همین ماده است. در اصطلاح علمای علم صَرف وقتی كه
حروف كلمه ای پس و پیش شود، می گویند اینجا قلب شد. قلب انسان را چرا
می گویند «قلب» ؟ چون دائماً در حال تقلّب یعنی حركت و هیجان و ضربان است، و
مخصوصاً به روح انسان از آن جهت «قلب» می گویند كه هرآنی در یك خیالی و
یك اندیشه ای است، یك وقت رویش به این طرف است و یك وقت به آن طرف.
پیغمبر اكرم مثَل عجیبی فرمود: اِنَّما مَثَلُ هذَا الْقَلْبِ كَمَثَلِ ریشَةٍ فی فَلاةٍ یُقَلِّبُهَا الرِّیحُ ظَهْراً
لِبَطْنٍ
[1] مثَل دل انسان مثَل پری است در صحرایی كه آن پر را به درختی آویخته
باشند. اگر پری را كه در صحرا به درخت آویخته باشند نگاه كنید، یك لحظه آن را
آرام نمی بینید، به این طرف و آن طرف برمی گردد. قلب انسان هم همین طور است،
دائماً معرض خاطرات و خیالات و توجهات مختلف است: یك وقت در این
موضوع فكر می كند، یك وقت در آن موضوع می اندیشد؛ یك وقت از آن طرف،
یك وقت از این طرف؛ یك وقت حب، یك وقت بغض؛ یك وقت ناراحتی، یك
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 541
وقت راحتی. اصل معنی «قلب» جابه جا شدن است.
[1]
. جامع الصغیر، ج 1 / ص 103.