آن تمثیل عامیانه و این حرفی كه علما امروز ثابت كرده اند كه روح انسان یك
مقدارش آشكار است و مقدار بیشترش مخفی و پنهان است، اینها را برای این ذكر
كردم [كه بگویم ] نه تنها روح انسان چنین است، خود جهان هم همین طور است. ما
مقداری از جهان را داریم می بینیم، مقدار بیشترش حكم همان هندوانه ی زیر آب را
دارد و آن، باطن و جانِ عالم است و ما از آن بی خبریم. و خود ما هم همین طور: ما
غیر از این چشم، چشم دیگر داریم؛ غیر از این گوش، گوش دیگر داریم؛ غیر از این
ذائقه، ذائقه ی دیگر داریم؛ غیر از این لامسه، لامسه ی دیگر داریم؛ غیر از این شامّه،
شامّه ی دیگر داریم، و باز غیر از همه ی اینها قوای دیگر داریم. این كه قبلاً عرض كردم
یك آدم پاك و مهذّب و منزّه صداهایی را در همین جهان می شنود كه ما نمی شنویم،
معلوم می شود كه یك حواس دیگری هم هست. علم امروز وجود حواس زیادی را
احتمال می دهد، و حتی ممكن است حیوانات چیزهایی را احساس كنند كه ما
انسانها احساس نمی كنیم. حدیث است كه پیغمبر اكرم فرمود: من قبل از دوره ی
رسالت، در مدتی كه گوسفند چرانی می كردم، گاهی می دیدم این گوسفندها مثل این
كه یك تكانی می خورند، ولی من چیزی احساس نمی كردم، اما بعد از این كه به
نبوت رسیدم پرسیدم، گفتند این حیوانات صداهایی را می شنوند كه انسانها
نمی شنوند.
اصلاً عبادت برای چیست؟ برای این است كه در ما نورانیت پیدا شود، یعنی
همان حسی كه اسمش را می خواهید حس ششم بگذارید یا حس دهم و یا حس
صدم؛ بلكه به آن عمق و جان عالم راه پیدا كنیم، خودمان جان و دل پیدا كنیم و با
جان عالم آشنا شویم. فخر رازی رباعی خوبی دارد، می گوید:
ترسم بروم عالم جان نادیده
[1]بیرون روم از جهان، جهان نادیده
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 528
در عالم جان چون روم از عالم تن
[2]در عالم تن عالم جان نادیده
می گوید وقتی كه هنوز در اینجا هستم و با عالم جان آشنا نشده ام، بعدش هم دیگر
فایده ندارد، وقتی هم بمیرم كور مرده ام، همان كه قرآن فرمود:
وَ مَنْ كانَ فِی هذِهِ أَعْمی
فَهُوَ فِی اَلْآخِرَةِ أَعْمی وَ أَضَلُّ سَبِیلاً [3] آن كه در این جهان كور باشد در آخرت كور است
و گمراهتر.
[1] . می ترسم بمیرم و عالم جان را ندیده باشم.
[2] . چگونه من می توانم از عالم تن به عالم جان بروم؟