بعد از دانستن این مطلب، درباره ی مقبول واقع شدن اعمال انسان در درگاه الهی و به تعبیر قرآن بالا رفتن عمل انسان توضیح می دهیم. اصلاً معنی مقبولیت [عمل، همان بالا رفتن آن است. ] قبول كردن خدا مثل قبول كردن های ما نیست كه یك امر

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 498

قراردادی باشد. ماهیت و واقعیت اعمالی كه انسان مرتكب می شود، به درجه ی اخلاص انسان، نیّت انسان و پاكی روح انسان بستگی دارد. یك وقت هست كه عمل به سوی خدا بالا می رود (اِلَیْهِ یَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ یَرْفَعُهُ) [1] و یك وقت هست كه عمل انسان بالا نمی رود بلكه پایین می رود (. . . اِنَّ كِتابَ الْفُجّارِ لَفی سِجّینٍ) [2].

در روایت هست یك نماز ما می خوانیم؛ یك وقت هست كه این نماز ما یك تجسم نورانی پیدا می كند، بالا می رود و پرده های هفتگانه (هفت حجاب) را پاره می كند. یك وقت هم هست كه نماز ما به صورتی است كه- در حدیث است- ملائكه ای كه مأمور بالا بردن هستند، وقتی كه آن را به یك مقام بالاتر عرضه می كنند، آن مقام بالاتر می گوید: لَفّوهُ فی خِرْقَةٍ این را در یك پارچه ای بپیچید و بكوبید به سر خواننده اش. خیلی نمازها هست كه به جای این كه بالا برود پایین می رود [3]. در روایت است كه انسان گاهی یك عمل خیر را به قصد قربت انجام می دهد، مثلاً به قصد قربت و واقعاً «قربةً الی اللّه» از یك نفر دستگیری می كند. این عمل او می شود یك عمل نورانی و در مقامات بالا جای می گیرد. ولی بعد شیطان وسوسه می كند، با این كه در حین عمل قصد ریا نداشته و ریا هم نكرده و عملش پاك بوده اما ریای بعد از عمل می كند. در مجلسی می نشیند، یك خیال در ذهن اوست. این خیال مثل یك گربه ای كه او را در یك جوال كرده باشند و می خواهد بیرون بیاید، می خواهد زود خودش را بیرون بیندازد و به مردم بگوید كه «بله، اطلاع پیدا كردیم فلان كس گرفتار است، ما هم به نوبه ی خودمان كمك كردیم. » دستور می رسد یك درجه عمل او را پایین بیاورید. [این كار تكرار می شود. ] دفعه ی سوم دستور می رسد كه آن عمل را از بالا بردارید و بگذارید در سجّین، در جهنم، یعنی عملی می شود در ردیف شرابخواری. همان عملی كه در ابتدا بالا رفت، می گویند آن را پایین بیاورید.

پس اعمال انسان یك نظام واقعی دارد. برای این كه عمل انسان بالا رود باید

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 499

قصد انسان بالا رفتن باشد. این همان است كه به آن «قصد قربت» می گوییم. برای این كه عمل انسان بالا برود باید نیّت انسان خالص باشد و قصد بالا رفتن داشته باشد، و الّا محال است انسان قصد بالا رفتن نداشته باشد و عمل او بالا برود. این است كه گفتیم انسان لااقل باید ایمان به خدا و ایمان به آخرت- كه شرط قصد قربت است- داشته باشد، و الّا آدمی كه اصلاً به خدا ایمان ندارد و قصد قربت هم ندارد، نباید انتظار داشته باشد كه عمل او بالا برود. وقتی او عمل را بالا نفرستاده، عمل چگونه بالا برود؟ ! این درست مثل این است كه كسی سنگی را به طرف پایین انداخته و می گوید چرا سنگ به طرف بالا نمی رود؟ سنگ را به طرف بالا نینداخته كه بالا برود.

[1] . فاطر / 10.

[2] . مطففین / 7.

[3] . ما كه از عالم غیب خبر نداریم، ولی عالم غیب از این عالم شهادت ما خیلی وسیع تر و فسیح تر ومنظم تر و حسابهایش دقیق تر است.