از جمله سنن بسیار بسیار ناپسندی كه تدریجاً در دنیای اروپا رایج شده و می شود
و مخصوصاً در شمال اروپا خیلی رایج است و در جاهای دیگر هم دارد رواج پیدا
می كند و افرادی نظیر برتراند راسل این سنت را تشویق می كردند، مسئله ی كشف
عورت و مبارزه با ستر عورت است. راسل در كتابی كه در تربیت نوشته و اسم
كتابش هم «
در تربیت» است، اصرار دارد كه باید اساساً مسئله ی ستر عورت از میان
برود؛ و قرآن اصرار دارد كه باید این قضیه محفوظ بماند و مخصوصاً این كلمه ای كه
بعد می فرماید:
ذلِكَ اَزْكی لَهُمْ اِنَّ اللّهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعونَ، می خواهد بگوید ما بهتر
می دانیم كه این مطلب را بیان می كنیم.
پس بعضی معتقدند كه این
«یَحْفَظوا فُروجَهُمْ» یعنی دامن و عورت خودشان را از
نگاه حفظ كنند، بپوشانند.
«یَغُضّوا مِنْ اَبْصارِهِمْ» چشم خودشان را بخوابانند و ببندند،
از چه چیز؟ گفته اند از نگاه كردن به عورتها. ولی ما معتقدیم كه این آیه اعمّ است،
یعنی
«یَحْفَظوا فُروجَهُمْ» شامل پوشاندن عورت هم هست ولی اختصاص به عورت
ندارد. این كه در روایتها هم آمده است: «هرجا حفظ فرج است مربوط به زناست الّا
اینجا كه مربوط به نظر است» ، بعید نیست كه مقصود این باشد كه در اینجا شامل
هردو هست. و درباره ی
«یَغُضّوا مِنْ اَبْصارِهِمْ» تقریباً جزم داریم كه اختصاص به نظر به
عورت ندارد، بلكه شاید بیشتر [عنایت ] دارد به نظر به غیر عورت. «غضّ» یعنی كم
كردن و «غضّ بصر» یعنی كم كردن نگاه و خیره نشدن، یعنی نگاه را به خاطر نگاه
نینداختن [و انجام ندادن
[1]. ]
در آیه ی بعد می فرماید:
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ اَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُروجَهُنَّ
متقابلاً به زنان مسلمان هم بگو كه عین همین مطلب را رعایت كنند؛ (اگر مقصود
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 448
عورت باشد) به عورت یكدیگر نگاه نكنند و دامن خودشان را از زنا (و یا به قول
دیگران از نگاه كردن دیگران) حفظ كنند. هرچه در آیه ی قبل راجع به غضّ بصر و
حفظ فرج گفتیم در اینجا هم هست.
درباره ی زنها دستورهای دیگری هم راجع به پوشش آمده است، می فرماید:
وَ
لایُبْدینَ زینَتَهُنَّ اِلّا ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ اِلّا
لِبُعولَتِهِنَّ. . . [2] كه خیلی مفصل است و در جلسه ی بعد این قسمت را برای شما بیان
می كنم.
و صلّی اللّه علی محمد و آله الطاهرین.
باسمك العظیم الاعظم الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
خدایا عاقبت امر همه ی ما را ختم به خیر بفرما، دلهای ما را به نور ایمان منوّر
بگردان، خیر دنیا و آخرت به همه ی ما كرامت كن، اموات همه ی ما را غریق
رحمت خودت بفرما.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 449
[1] . من درباره ی «غضّ» و «غمض» و فرق آنها در كتابی كه در همین زمینه به نام مسئله ی حجاب نوشته ام بحث مفصل كرده ام و دیگر در اینجا تكرار نمی كنم.