اسلام منطق محبت را در جای خود در حد اعلی به كار برده است. مسیحیها منتشر كرده اند كه دین مسیح دین محبت است، دین نیكی كردن و گذشت است، چرا؟ می گویند چون حضرت مسیح گفته است اگر كسی به یك طرف صورتت سیلی زد آن طرف دیگر را جلو بیاور، بگو به این طرف هم بزن، اما دین اسلام دین خشونت است، دین سخت گیری است، دین شمشیر است، دینی است كه به هیچ وجه گذشت و محبت در آن وجود ندارد. مسیحیها روی این قضیه خیلی تبلیغ كرده اند و مرتب تبلیغ می كنند.

این اشتباهی است بسیار بزرگ. اسلام، هم دین شمشیر است و هم دین محبت، هم دین خشونت است و هم دین نرمی، خشونت را در جای خود تجویز می كند و نرمی را در جای خود، و عظمت و اهمیت اسلام به همین است. اگر اسلام اینچنین نمی بود، یعنی اگر نمی گفت «زور را با زور جواب بدهید، منطق را با منطق جواب بدهید، در مورد محبت، محبت كنید و حتی در جایی در مورد بدی هم محبت كنید» آن وقت قبولش نداشتیم. اسلام هرگز نمی گوید اگر یك قلدر به یك طرف صورتت سیلی زد، آن طرف دیگر را بیاور. می گوید: فَمَنِ اعْتَدی عَلَیْكُمْ فَاعْتَدوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدی عَلَیْكُمْ [1] آن كه به شما تجاوز می كند، به همان اندازه حق دارید تجاوز او را جواب دهید. اگر چنین نگفته بود، در آن نقص بود.

دین مسیح به همین دلیل یك دین غیرعملی از آب درآمد كه اتباع آن خونخوارتر از همه ی مردم دنیا از آب درآمدند. همانهایی كه روزی علیه اسلام تبلیغ می كردند و انجیل را به دست می گرفتند كه این كتاب كتاب محبت است، امروز می بینیم هر روز دهها تُن «محبت» روی ویتنام می ریزند [2]! اینها همان محبتی است كه انجیل به آنها گفته است! این محبتها به صورت بمبها و حتی بمبهای ناپالم درآمده است كه همین قدر كه فرود آمد نه تنها سربازها بلكه بچه ها و پیرها و زنها آتش می گیرند و لباسها و گوشتها از بدنشان می ریزد.

اسلام در درجه ی اول محبت را به كار می برد؛ آنجا كه محبت مفید نبود، دیگر ساكت نمی نشیند. گفت: «چون پند دهند نشنوی، بند نهند. »

علی علیه السلام درباره ی پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله می فرماید: طَبیبٌ دَوّارٌ بِطِبِّهِ، قَدْ اَحْكَمَ مَراهِمَهُ

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 427

وَ اَحْمی مَواسِمَهُ [3] طبیبِ سیّار است، طبیبی كه در یك دستش مرهم است و در دست دیگرش ابزار جرّاحی؛ آنجا كه با مرهم می شود معالجه كرد، مرهم می گذارد و آنجا كه مرهم مفید نیست، كارد و چاقو به كار می برد، ابزارِ داغ كردن به كار می برد؛ از هردو استفاده می كند، هم از درشتی و هم از نرمی. سعدی خوب می گوید:

درشتی و نرمی به هم در به است

چو رگزن كه جرّاح و مرهم نِه است

و این عین مضمونی است كه علی علیه السلام فرموده است.

[قرآن می فرماید: ] وَ مَنْ اَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا اِلَی اللّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ اِنَّنی مِنَ الْمُسْلِمینَ. صحبت از دعوت به خداست (كه حالا نمی خواهم این آیه را تفسیر كنم) .

پشت سر آن می فرماید: وَ لا تَسْتَوِی الحَسَنَةُ وَ لَاالسَّیِّئَةُ اِدْفَعْ بِالَّتی هِیَ اَحْسَنُ فَاِذَا الَّذی بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمیمٌ [4] ای پیغمبر- كه وظیفه ی تو دعوت مردم به راه خداست- بدان كه نیكی و بدی یك وزن ندارند، حتی بدیها هم وزن نیستند و نیكیها نیز هم وزن نیستند، تو بدیها را با بهترین نیكیها دفع كن: اِدْفَعْ بِالَّتی هِیَ اَحْسَنُ دیگران بدی می كنند، تو نیكی كن. بعد خصلت روانی را ذكر می كند، می گوید آنگاه كه دشمن بدی می كند و تو در مقابل بدی او نیكی می كنی، می بینی خاصیت نیكی كردن در مورد بدی خاصیت كیمیاست، یعنی قلب ماهیت می كند: فَاِذَا الَّذی بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمیمٌ یك وقت می بینی همان كه دشمن سرسخت تو بود، قلب ماهیت شد و به یك دوست مهربان تبدیل شد.

پس چه كسی می گوید اسلام به محبت دستور نمی دهد؟ ! چه كسی می گوید اسلام دین محبت نیست؟ ! اسلام دین محبت است، ولی آنجا كه محبت كارگر نیست دیگر سكوت نمی كند، آنجاست كه خشونت به كار می برد، شمشیر به كار می برد.

شما در تاریخ زندگی پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله، در تاریخ زندگی امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمه ی اطهار علیهم السلام (امام حسن، امام حسین، امام زین العابدین، امام محمد باقر و سایر ائمه علیهم السلام) داستانهای زیادی درباره ی «اِدْفَعْ بِالَّتی هِیَ اَحْسَنُ فَاِذَا الَّذی بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمیمٌ» می بینید. اگر در مقابل بدی نیكی كنید فوراً خاصیتش را می بینید. بدی را نیكی كردن خاصیتش این است كه دشمن را تبدیل به دوست

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 428

می كند.

[1] . بقره / 194.

[2] . [سخنرانی در سالهای جنگ ویتنام ایراد شده است. ]

[3] . نهج البلاغه، خطبه ی 106.

[4] . فصّلت / 33 و 34.