آیه ی دیگری در قرآن هست كه همان آیه را وجود مقدس زینب كبری در مجلس
یزید برای یزید خواند. فرمود: یزید! تو خیال نكن حالا كه این مُلك و این ثروت و
این مال و این خدم و حشم و این همه وسائل برایت فراهم شده [مشمول لطف خدا
هستی، ] بگویی پس معلوم می شود خدا من را خیلی دوست دارد، این دلیل این
است كه خدا به من عنایت دارد؛ خدا خیلی من را دوست دارد كه این همه اسباب و
وسائل داده. بدان كه منطق دیگری در كار است كه قرآن آن را بیان كرده و آن این
است كه گاهی افراد به دلیل اینكه دیگر از چشم خدا افتاده اند یعنی مستحق كرامت
خدا نیستند بلكه مستحق عقوبت خدا هستند خدا برای اینها وسائل فراهم می كند تا
در آن راهِ گمراهی كه رفته اند بیشتر بروند و بیشتر مستحق عذاب خدا بشوند.
وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ كَفَروا أنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیْرٌ لِاَنْفُسِهِمْ اِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادوا اِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ [1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 369
كافران خیال نكنند كه اگر ما آنها را «مَلی» و صاحب همه چیز قرار دادیم این
برایشان خیر است نه، چون كافرند وقتی كه دیدند [اسباب و وسائل فراهم شد، در
راه گمراهی به كار می برند و گمراه تر می شوند. ]
قرآن نمی خواهد بگوید كه برای هر كسی كه مال و ثروت آمد این جور است.
برای آدم كافر، برای آدمی كه نمی تواند از این وسائل در راه حق و در راه سعادت
واقعی بهره برداری كند، برای او وبال است. آن یگانه سرمایه ای كه با آن سرمایه تو
باید از همه چیز در راه سعادتت استفاده كنی نداری. اساس این است كه تو باید
ایمان داشته باشی كه اگر ایمان داشته باشی از سلامتت برای سعادتت استفاده
می كنی، از عمر و وقتت برای سعادتت استفاده می كنی، از مال و ثروتت برای
سعادتت استفاده می كنی، از فرزندانت برای سعادتت استفاده می كنی، از علمت
برای سعادتت استفاده می كنی. اما وقتی كه آن سرمایه ای را كه با آن می شود از
اسباب و وسائل استفاده كرد نداری هرچه بیشتر داشته باشی بدبخت تری.
این است كه می گویند اگر كسی یك وقت دید كه هیچ وقت ضرر به او وارد
نمی شود درباره ی خودش شك كند كه نكند من از نظر لطف الهی آنقدر ساقط شده ام
كه خداوند برای من مصائب به وجود نمی آورد؛ چون مصائب اغلب اسباب تنبّه
انسان است.
معروف است كه پیغمبر اكرم به خانه ی كسی رفتند. یك تخم مرغی روی
طاقچه ای گذاشته شده بود. این تخم مرغ از آن طاقچه افتاد روی زمین سخت و
نشكست. پیغمبر اكرم تعجب كردند. او گفت: یا رسولَ اللّه در خانه ی ما تعجب ندارد.
اصلاً خیلی از این بلایایی كه برای دیگران رخ می دهد برای ما رخ نمی دهد. پیغمبر
اكرم وحشت كرد، فرمود معلوم می شود تو اصلاً مورد عنایت الهی نیستی.
انسان باید انسان باشد تا از وسائل زندگی خوب استفاده كند. این است كه
می گویند در دنیای امروز اسباب و وسائل خوب پیش رفته اما انسانها همان جا
مانده اند بلكه كمی عقب رفته اند و در نتیجه با اینكه این همه تمدن پیش رفته است
سعادت بشر فرقی نكرده اگر نگوییم بشر از نظر سعادت و خوشبختی بدبخت تر
شده، چرا؟ برای اینكه تمدن معنایش اسباب و وسائل زندگی است، آن مایه ی اصلی
انسانها هستند، انسان باید از اسباب و وسائلْ خوب استفاده كند. وقتی كه انسان
انسان نباشد از اسباب و وسائل هم بد استفاده می كند، همان اسباب و وسائل اسباب
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 370
بدبختی بشریت می شود.
فَلا تُعْجِبْكَ اَمْوالُهُمْ حالا كه خود اینها را شناختی بنابراین در شگفت نباش از
ثروت فراوان اینها و از فرزندان فراوان اینها. خدا این ثروتها و این فرزندان را كه به
اینها داده است برای این نبوده كه اینها مشمول لطفش بوده اند بلكه برای این بوده كه
اینها مشمول غضبش بوده اند. می گویند گاهی خداوند لطف خفی دارد و قهر جلی،
یعنی خداوند گاهی به انسان لطف می كند به صورت قهر، یعنی یك سختی برای
انسان به وجود می آورد ولی آدم می بیند در باطن این سختی لطف خدا بوده؛ و گاهی
خداوند قهر خفی دارد و لطف جلی، یعنی یك چیزی به ظاهرْ آدم خیال می كند لطف
است ولی قهر الهی در باطن آن مخفی است.
اِنّما یُریدُ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها خدا نخواسته به
این وسیله به اینها لطف كند بلكه اینها را به همین وسیله مشمول قهرش قرار داده و
خواسته اینها را با همین اموال و فرزندان در این دنیا معذب كند؛ همین بچه ها اسباب
بدبختی اش بشوند، همین ثروت اسباب بدبختی اش بشود، آسایش نداشته باشد،
یك قطره آب خوش از گلویش پایین نرود، یك خواب راحت نداشته باشد، یك
غذای راحت نخورد. این عذاب دنیاست.
وَ تَزْهَقَ اَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرونَ و روحهای
اینها از بدنشان خارج شود در حالی كه كافرند. دیگر عاقبت این را همه می دانیم كه
چیست، انسانْ كافر از دنیا برود چه بر سرش می آید. خداوند همه ی ما را از این حالت
كه قرآن كریم فرمود- كه نامش نفاق است- محفوظ بدارد.
خدایا عاقبت امر همه ی ما را ختم به خیر بفرما، ما را از زمره ی كافران و
منافقان قرار نده، ما را از زمره ی اهل ایمان واقعی قرار بده.
خدایا به ما آن شایستگی را بده كه نماز را از روی رغبت انجام بدهیم، آن
شایستگی را عنایت كن كه وظایف مالی كه به ما امر كرده ای با كمال رغبت
و میل انجام بدهیم.
خدایا عاقبت همه ی ما را ختم به خیر بفرما، اموات همه ی ما را غریق رحمت
بفرما.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 371