قرآن تصریح می كند كه در جنگ بدر خدا وسیله ای فراهم كرد كه هر دو طرف بر
یكدیگر تشجیع بشوند كه این جنگ كه جنگ سرنوشت بود صورت بگیرد تا در آن
بر ایمانِ اهل ایمان افزوده شود. از جمله هنگامی كه دو لشكر به یكدیگر برخورد
می كنند طوری اسباب فراهم شد كه كفار به نظر مسلمین اندك آمدند. آنها در حدود
هزار نفر بودند ولی به چشم اینها كمتر آمدند. گفتند: اینها كه عددشان خیلی كم
است. آنها هم كه مسلمین را دیدند، كمتر از آنچه بودند به چشمشان آمدند. مسلمین
با خود گفتند اینها كه چیزی نیستند، شكستشان می دهیم. آنها هم گفتند اینها چیزی
نیستند، یك لقمه ی ما هستند. این خودش یك حالت روحی است. آنها قوّت قلب پیدا
كردند برای اینكه بجنگند؛ اینها هم قوّت قلب پیدا كردند. و عجیب تر این است كه
پس از آنكه جنگ مقلوبه شد ناگهان تصور كفار درست در جهت عكس شد. دیدند
آن جمعیت، آن طور اندك نیستند، خیلی بیشترند. بعد از آن، مسلمین را دو برابر
تصور می كردند و همین سبب شد كه روحیه ی كفار شكست بخورد. خدا می گوید این
یك سرّ الهی داشت، می خواستیم كه این حقیقت ظهور كند و این درس برای همیشه
در میان مردم بماند. عجیب تر این است كه شب قبل از جنگ، پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله
لشكر دشمن را خواب می بیند و در این خواب هم لشكر دشمن از آن مقداری كه بعد
در بیداری دیده شد كمتر بود، به چشم پیغمبر كمتر آمد كه وقتی پیغمبر خواب خود
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 267
را برای اصحابش توصیف كرد، اصحاب گفتند اینها كه چیزی نیستند. نتیجه این شد
كه مسلمین با قوّت قلب بر كفار تاختند و كفار در ابتدا با قوّت قلب بر مسلمین
تاختند ولی بعد روحیه شان را باختند و شكست خوردند با اینكه تعدادشان تقریباً
سه برابر مسلمین بود و تجهیزاتشان از آذوقه و شمشیر و زره و سپر و غیره، طرف
مقایسه با تجهیزات مسلمین نبود.
حال قرآن ایندو را ذكر می كند كه ما چگونه اسباب فراهم كردیم. می فرماید:
اِذْ
یُریكَهُمُ اللّهُ فی مَنامِكَ قَلیلاً ای پیغمبر! یاد كن آن وقت را كه خدا اینها را در خواب به
تو نمایاند اما كم نمایاند؛ تو هم خیال كردی همه ی آنها همین اند.
وَ لَوْ اَریكَهُمْ كَثیراً
لَفَشِلْتُمْ اگر خدا در خواب اینها را زیاد به تو نشان می داد و تو هم قهراً همان حقیقتی
را كه دیده بودی نقل می كردی، همه تان سست می شدید
وَ لَتَنازَعْتُمْ فِی الْاَمْرِ اختلاف
می كردید، بعضی می گفتند با اینكه آنها زیادند برویم، و بعضی می گفتند حالا كه آنها
اینقدر زیادند نرویم.
وَلْكِنَّ اللّهَ سَلَّمَ اما خدا این كار را كرد [و شما را به سلامت
داشت. ]
اِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدورِ خدا آگاه است به آنچه كه در سینه ها و دلهاست.
وَ اِذْ یُریكُموهُمْ اِذِ الْتَقَیْتُمْ فی اَعْیُنِكُمْ قَلیلاً و آنگاه كه در وقت التقا یعنی در برخورد
اول، آنها را در چشم شما كم نمایاند
وَ یُقَلِّلُكُمْ فی اَعْیُنِهِمْ و شما را هم در چشم آنها كم
نمایاند.
لِیَقْضِیَ اللّهُ اَمْراً كانَ مَفْعولاً خدا كاری را كه می خواهد انجام دهد و قضای
حتمی اش این است كه آن كار را بكند، با این وسائل انجام می دهد.
وَ اِلَی اللّهِ تُرْجَعُ
الْاُمورُ همه ی كارها به سوی خداوند بازگردانده می شود.
بعد از این آیات، چند آیه داریم كه آداب جهاد را ذكر می كند:
یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنوا
اِذا لَقیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتوا وَ اذْكُرُوا اللّهَ كَثیراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحونَ ای اهل ایمان! آنگاه كه با دشمن در
میدان جنگ روبرو می شوید، پابرجا و محكم بمانید. اول دستور ثبات است.
در آیه ی دیگر می فرماید:
اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فی سَبیلِهِ صَفّاً كَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ
مَرْصوصٌ [1] خدا آن جمعیتی را دوست می دارد كه در راه او می جنگند، صفی تشكیل
می دهند مثل دیواری روئین. اولین دستور، ثبات است و ایستادگی و استقامت.
مواظب باشید روحیه تان را نبازید، فرار نكنید.
وَ اذْكُرُوا اللّهَ كَثیراً در همان حال خدا را زیاد یاد كنید، خدا را فراموش نكنید.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 268