حال می آییم سراغ مسئله ی دوم. ما 15 را كه گرفتیم- حالا از هرچه گرفتیم در اینكه
این 15 باید به سهامی تقسیم شود، بین شیعه و سنی اختلافی نیست. ولی شیعه
می گوید شش قسمت می شود و سنی می گوید پنج قسمت. می رویم سراغ آیه ی قرآن.
ببینیم قرآن گفته شش سهم یا پنج سهم؟ می بینیم قرآن گفته:
فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسولِ وَ
لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساكینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ خود قرآن تصریح می كند كه شش
دسته اند. پس چرا اهل تسنن می گویند پنج سهم بشود؟ آنها می گویند خمس كه 15
اصل درآمد است پنج قسمت می شود كه قهراً هریك از سهام پنجگانه 125 می شود
ولی اهل تشیع می گویند خمس شش قسمت می شود كه قهراً هر سهم 130 خواهد شد.
چطور اهل تسنن با وجود یك دلیل واضح و روشن، برخلاف صریح آیه ی قرآن
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 254
گفته اند خمس باید پنج قسمت بشود؟ آنها دلیلی می آورند كه ما باید بررسی كنیم
ببینیم درست است یا نه؟ از آن شش تا، یكی خدا بود. می گویند معنی ندارد كه خدا
سهمی ببرد و یك سهم را به خدا بدهیم. مگر خدا می خواهد مال مصرف كند؟ ! به
پیغمبر بدهیم درست است زیرا بشر است و احتیاج دارد. سایرین نیز همین طورند.
می گوییم پس چرا [خدا را] ذكر كرده؟ می گوید خدا تشریفاً ذكر شده. خدا نام
خودش را در اینجا همراه دیگران كرده برای احترام آنها، و الّا خدا كه سهم نمی برد.
ذكر نام خدا تشریفی است و پنج تای دیگر حقیقی. شیعه جواب می دهد: غنائم
دارالحرب گاهی آنقدر زیاد است- مثل غنائم ایران برای اعراب- و آنقدر اشیاء
نفیس و سیم و زر دارد كه یك فرد نمی داند چگونه خرجشان كند، سر به میلیونها و
میلیاردها می زند، مثل غنائم جنگهای صدر اسلام. در این صورت آیا درست است
كه 125 از همه ی آنها به شخص پیغمبر تعلق بگیرد و به هریك از ذی القربی و یتیمها و
مسكینها و ابن السبیل ها نیز 125؟ پس پیغمبر این همه را برای شخص خودش
اختصاص داد؟ ! همان طور كه ممكن نیست بگوییم خدا یك مصرف است، همچنین
ممكن نیست بگوییم پیغمبر یك مصرف است به این معنی كه تمام این سهم مال
شخص پیغمبر باشد و برای او خرج شود. پیغمبر كه از همه ی مردم فقیرانه تر زندگی
می كرد. حتی در مورد ذی القربی هم این طور است. سهمی به نام خدا، سهمی به نام
پیغمبر و سهمی به نام ذی القربی، در واقع به یك معنی همه اش تشریفاتی است. تمام
اینها در زمان پیغمبر در اختیار پیغمبر، در زمان امام در اختیار امام، و در نبودن امام
در اختیار نایب امام علیه السلام قرار می گیرد نه برای اینكه صرف شخص خودش بكند به
عنوان اینكه پیغمبر یا امام و یا جانشین آنها و ولیّ امر مسلمین است، بلكه به این
عنوان می گیرد كه صرف مصالح عالیه ی مسلمین بكند. ما می گوییم اگر پیغمبر برای
خودش مصرف كند اشكال دارد. او این قدر احتیاج ندارد. یك سهم به نام خدا، یك
سهم به نام پیغمبر و یك سهم به نام ذی القربی، اما خرج چه بشود؟ خرج مصالح
عالیه و كلیه ی مسلمین، و در اختیار ولیّ امر مسلمین هم هست. همان شش سهم
درست است نه پنج سهم. پس در این اختلاف دوم هم كه آیا خمس را باید شش
قسمت كرد یا پنج قسمت، آن طور كه بیان كردیم، حق با اهل تشیع است. باقی
می ماند قسمت سوم. اینجا دارد: یتیمها، مسكینها، ابن السبیل ها، كه خلاصه می شود
افراد فقیر. آیا مقصود عموم فقرای مسلمین هستند یا فقرای سادات: یتیمهای
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 255
سادات، مسكینهای سادات و ابن السبیل های سادات؟ شیعه می گوید اختصاص
دارد به سادات. [در جلسه ی آینده در این باره بحث خواهیم كرد. ]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 256