از نظر اهل تسنن، خمس فقط به غنائم جنگی تعلق می گیرد و بس. در غیر غنائم جنگی، آنها قائل به خمس نیستند. این است كه مسئله ی خمس میان اهل تسنن و اهل تشیع از زمین تا آسمان فرق می كند، چون آنها اختصاص می دهند به غنائم دارالحرب، و غنائم دارالحرب یك امر استثنایی است، گاهی هست و گاهی نیست، مخصوص زمان جنگ است. ولی مطابق آنچه شیعه می گوید خمس یك امر جاری و دائم است، اختصاص به زمان جنگ ندارد، سراسر زندگی اقتصادی مردم را در بر می گیرد. این یك وجه تفاوت میان عقیده ی اهل تسنن و عقیده ی اهل تشیع در باب خمس، كه بعد بحث خواهیم كرد كه این اختلاف از كجا پیدا شده. مسئله ی دومی كه در باب خمس هست این است كه خمس را چه اختصاص بدهیم به غنائم دارالحرب و چه اعم بگیریم، آن را چند قسمت باید كرد؟ همان طور كه می دانید خمس را از نظر فقه شیعه باید شش قسمت كرد. سه قسمت آن «سهم امام» نامیده می شود سه قسمت دیگر «سهم سادات» كه بعد عرض می كنم چرا می گویند سهم امام و سهم سادات.

اهل تسنن می گویند خمس را باید پنج قسمت كرد نه شش قسمت. بعداً خواهیم گفت كه اهل تشیع روی چه حساب می گویند شش قسمت و اهل تسنن روی چه خیالی گفته اند پنج قسمت. مسئله ی سومی كه مورد اختلاف است این است كه حالا چه خمس اختصاص به غنائم دارالحرب داشته باشد و چه اعم باشد، و چه آن را

مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 251

پنج یا شش قسمت بكنیم، بالاخره آن را به چه مصرفی باید رساند؟ بعد كه ثابت كردیم عقیده ی اهل تشیع در این سه مسئله درست است، بحث چهارمی راجع به فلسفه ی این حكم بنا به عقیده ی اهل تشیع داریم.