یكی از اصول اعتقادی ما اصل معاد است. ما نمی توانیم مسلمان باشیم و به مسئله ی معاد بی اعتنا باشیم. معاد خود یك حقیقتی است. مفهوم مردن در نظر یك نفر مسلمان با مفهوم مردن در نظر یك نفر مادی و ماتریالیست دو مفهوم است. مردن از نظر یك نفر ماتریالیست و مادی یعنی تمام شدن، از بین رفتن، فانی شدن، متلاشی شدن و معدوم شدن. ولی مردن از نظر یك انسان الهی و از نظر یك نفر مسلمان یعنی جا به جا شدن، از خانه ای به خانه ای رفتن، از نشئه ای به نشئه ی دیگر منتقل شدن. این دیگر تردید ندارد. ما نمی توانیم مسلمان باشیم ولی درباره ی مردن، مادی و مثل مادّیون فكر كنیم. اگر ما كوچكترین تردیدی در اصل معاد داشته باشیم نمی توانیم خودمان را مسلمان اعلام بكنیم. بنابراین ما یك سلسله مسائل داریم كه در واقع به منزله ی شعارهای ماست در مسئله ی معاد. اینها باید در گفتار ما، در اعمال ما، در نوشته های ما نمایان باشد كه من معتقد به قیامتم، معتقد به روز جزا هستم، معتقد به جاودانگی و ابدیّت هستم، من معتقدم كه من و هیچ انسانی معدوم نمی شود بلكه معتقدم تمام این عالم از این نشئه ای كه دارد یكمرتبه برمی گردد به نشئه ی دیگر و تمام عالم چهره ی دیگر پیدا می كند. یَوْمَ تُبَدَّلُ الْاَرْضُ غَیْرَ الْاَرْضِ وَ السَّمواتُ وَ بَرَزوا لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ [1]. مثلاً ما می خواهیم در روزنامه اعلام ختم بكنیم؛ می خواهیم به دوست خودمان كه پدر یا برادر یا همسرش از دست رفته است تسلیت بگوییم. ما باید در اعلام ختم خودمان این شعار را كه من به قیامت معتقدم، حفظ كنیم. در تسلیت خودمان باید اعلام بكنیم من معتقد به قیامتم. یك مسلمان در شعار تسلیت خودش در روزنامه نمی نویسد: «ما هم با تو در این غم شریكیم» . «ما هم با تو در این غم شریكیم» یعنی چه؟ ! اولاً غالباً یك دروغ است. گفتند مرحوم آیت اللّه حاج آقا حسین قمی رضوان اللّه علیه كه بسیار مقید بود در الفاظ خودش حتی یك مبالغه هم نباشد قرار بود یك تلگراف تسلیتی به شخصی بدهد. در صورتی كه به ایشان دادند امضا كنند نوشته بود: با كمال تأسف- مثلاً- مصیبت وارده را تسلیت می گوییم. ایشان گفت:

نه، چون من كمال تأسف ندارم، چرا می نویسید كمال تأسف؟ ! این دروغ است.

دروغ را تعارف هم نباید كرد. گذشته از اینكه اینها دروغ است، انسان چرا رنگ اسلامی ندهد؟ چرا طلب مغفرت برای مرده نكند، چرا نام خدا را نیاورد و نگوید من از خدا برای شما صبر و برای او مغفرت می طلبم؟ اگر مسلمانیم باید شكل تسلیت و شكل اعلام ختممان هم نشان بدهد كه من معتقد به قیامتم؛ باید اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعونَ [2] یا: هُوَ الْحَیُّ الْقَیّومُ [3]- هُوَ الْحَیُّ الَّذی لایَموتُ [4] و امثال اینها شعار باشد.

---