اباعبداللّه علیه السلام نمونه ی پدر بزرگوارش بود در هر جهت، از آن جمله در خطابه. برای اباعبداللّه فرصتی پیش نیامد. آن اندازه از فرصت كم هم كه برای امیرالمؤمنین در دوره ی خلافت پیش آمد برای اباعبداللّه پیش نیامد. فرصتی كه برای اباعبداللّه پیش آمد همان سفر كوتاه بود از مكه تا كربلا و در آن مدتِ هشت روزی كه در كربلا بود.

جوهر حسین بن علی در این مدت كوتاه نمایان شد. خطابه هایی هم كه از آن حضرت باقی ماند بیشتر در همین مدت انشاء شده است. خطابه های حسین بن علی نمونه ای است از خطابه های پدرش علی. همان روح و همان معانی در اینها موج می زند. خود علی فرمود: زبان، آلت و ابزاری است برای روح. اگر معانی به طرف زبان سرازیر نشود از زبان چه كاری برمی آید، و اگر هم معنی در روح موج بزند زبان نمی تواند جلویش را بگیرد. فرمود: وَ اِنّا لَاُمَراءُ الْكَلامِ وَ فینا تَنَشَّبَتْ عُروقُهُ وَ عَلَیْنا تَهَدَّلَتْ غُصونُهُ [1] امیر سخن، ماییم؛ ریشه های سخن یعنی معانی و مطالب در زمین وجود ما دویده است و شاخه های سخن بر سر ما سایه افكنده است. اولین خطابه ی حسین بن علی كه در كمال فصاحت و بلاغت ایراد شد و رشادت و شجاعت و بلندنظری و ایمان به غیب در آن موج می زند خطابه ای است كه در مكه هنگام عزیمت به كربلا ایراد كرد. تصمیم قاطع خود را به موجب این خطابه اعلام كرد و ضمناً اطلاع داد هركس با ما همفكر و همعقیده و همگام است عازم بوده باشد.

فرمود: خُطَّ الْمَوْتُ عَلی وُلْدِ آدَمَ مَخَطَّ الْقَلادَةِ عَلی جیدِ الْفَتاهِ، وَ ما اَوْلَهَنی اِلی اَسْلافِی اشْتِیاقَ یَعْقوبَ اِلی یوسُفَ [2]. مرگ بر فرزند آدم نوشته شده و زینت قرار داده شده آن اندازه كه گردنبند برای زن جوان زینت است. مرگ در راه حق مایه ی افتخار و مباهات است. من چقدر عاشقم و والهم كه ملحق شوم به پیشینیان بزرگوارم! شوق و عشق من به ملاقات پیشینیان بزرگوارم آن اندازه است كه یعقوب مشتاق ملاقات یوسف بود. تا آنجا كه فرمود: مَنْ كانَ باذِلاً فینا مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلی لِقاءِ اللّهِ نَفْسَهُ فَلْیَرْحَلْ مَعَنا، فَاِنّی راحِلٌ مُصْبِحاً اِنْ شاءَ اللّهُ [3]. هركس كه تصمیم دارد و آماده است یك چیز مختصری در این راه ببخشد، چه ببخشد؟ همان خونی كه در حفره های قلبش هست. هركس كه آماده است تیر برای قلب خود بخرد و تصمیم دارد به ملاقات پروردگارش برود، آماده باشد كه من فردا صبح حركت خواهم كرد.

---