خطابه صناعت است و جنبه ی فنی و هنری دارد و بعلاوه هدف خطابه تحریك احساسات و عواطف است به نحوی از انحاء، اما موعظه صرفاً به منظور تسكین شهوات و هواهای نفسانی است و بیشتر جنبه ی منع و ردع دارد. اگر هدف خطابه را مطلقِ اقناع بدانیم، وعظ و موعظه هم قسمی از خطابه است. به هرحال موعظه در جایی گفته می شود كه كلماتی و جمله هایی القاء شود به منظور ردع و منع و تسكین شهوت و غضب در مواردی كه لازم است تسكین داده شود. راغب اصفهانی می گوید: «اَلْوَعْظُ زَجْرٌ مُقْتَرِنٌ بِالتَّخْویفِ» یعنی موعظه منعی است كه مقرون باشد به بیم دادن، یعنی به بیم دادن از عواقب كار. آنگاه از خلیل بن احمد، لغوی معروف نقل می كند: «هُوَ التَّذْكیرُ بِالْخَیْرِ فیما یَرِقُّ لَهُ الْقَلْبُ» یعنی موعظه یادآوری قلب است نسبت به خوبیها در اموری كه موجب رقّت قلب گردد. موعظه سخنانی است كه موجب نرمی و رقّت قلب بشود.

منع مردم از هواپرستی و شهوت پرستی و رباخواری و ریاكاری و تذكر مرگ و قیامت و نتایج اعمال در دنیا و آخرت، موعظه است.

اما خطابه اقسامی دارد: ممكن است حماسی و جنگی باشد، ممكن است سیاسی باشد، ممكن است قضایی باشد، ممكن است دینی و اخلاقی باشد. گاهی به منظور تحریك حس سلحشوری و سربازی است كه در جنگها و میدانهای مبارزه ایراد می شود. گاهی به منظور آشنا كردن مردم است به حقوق سیاسی و اجتماعی شان، و گاهی به منظور برانگیختن حس ترحم است مثل خطابه هایی كه احیاناً وكلای دادگستری برای جلب ترحم قضات نسبت به مجرم و محكومی ایراد می كنند، برای تخفیف جرم و استرحام كوشش می كنند. گاهی خطابه به منظور تحریك و بیدار كردن شعور دینی و اخلاقی و وجدانی مردم است.