در زمینه ی آزادی معنوی مسائل زیادی هست. من همین قدر به شما عرض بكنم اشتباهی كه دنیای امروز می كند- حال اشتباه واقعی است یا اشتباه سهوی من نمی دانم- این است كه می خواهد آزادیهای اجتماعی را تأمین كند ولی اسارت معنوی ایجاد كند، یعنی می خواهد بشر سودجو و هواپرست و بنده ی نفس خودش باشد، اراده ی اخلاقی و انسانی نداشته باشد ولی در عین حال آزادی اجتماعی داشته باشد. «این حكم چنین بود كه كج دار و مریز. » چنین چیزی محال است. سرّ اینكه انبیا در برنامه ی عدالت و آزادی شان موفق شدند- یعنی توانستند انسانهایی تحویل بدهند كه واقعاً و به مفهوم واقعی آزادیخواه باشند، انسانهایی كه قدرت را به دست بیاورند و سوء استفاده نكنند- این بود كه اول برای آزادی معنوی كوشش می كردند؛ بشر را از شهوات خودش، از خرافاتش، از تعصب و تحجرش، از وابستگیهای پست و دنی و از تعلقات حیوانی اش آزاد می كردند؛ آنگاه چنین بشری شایستگی آزادی اجتماعی پیدا می كند. اما بشری كه روز به روز در فساد غرقه می شود محال و ممتنع است كه به آزادی اجتماعی برسد. بحثم درباره ی آزادی معنوی همین جا خاتمه پیدا می كند.