اگر به خواست خدا مشكل مالی سازمان روحانیت ما حل گردد سایر نواقص به دنبال آن حل خواهد شد. اگر ما نكنیم روزگار خواهد كرد. چیزی كه بسیار مایه ی امیدواری است وجود شخصیتهای لایق و بزرگوار و مخلص و اصلاح طلب در میان همه ی طبقات روحانیین ما از طراز اول و مراجع تقلید و خطبای درجه ی اول گرفته تا طلاب و محصلین و وعاظ جوان است. آنچه در این مقاله گفته شد به معنی این نیست كه خدای نخواسته در افراد روحانی ما نسبت به سایر طبقات نقیصه ای هست، بلكه خود این مقاله دلیل این است كه نویسنده هر انتظار اصلاحی دارد از این سلسله ی جلیله است. منظور نویسنده این است كه با سازمان صحیح دادن به روحانیت، دست شخصیتهای لایق و برجسته ی ما بازتر بشود و راه عملی شدن هدفهای مقدس آنها فراهم گردد. به نظر نویسنده مادامی كه اصلاح اساسی صورت نگرفته وظیفه ی افراد اصلاح طلب این است كه زندگی خود را از طریق یك شغل و حرفه كه ضمناً كمتر وقت آنها را بگیرد تأمین و از دسترنج خود زندگی كنند تا بتوانند آزاد فكر كنند و آزاد بگویند و در یك سنگر آزاد از اسلام حمایت كنند و مقدمات یك اصلاح اساسی را فراهم نمایند. روحانیین بزرگ ما باید به این نكته توجه كنند كه بقا و دوام روحانیت و موجودیت اسلام به این است كه زعمای دین ابتكار اصلاحات عمیقی كه امروز ضروری تشخیص داده می شود در دست بگیرند. امروز آنها در مقابل ملتی نیمه بیدار قرار گرفته اند كه روز به روز بیدارتر می شود. انتظاراتی كه نسل امروز از روحانیت و اسلام دارد غیر از انتظاراتی است كه نسلهای گذشته داشته اند. بگذریم از انتظارات خام و نابخردانه ای كه بعضی دارند، اكثریت آن انتظارات مشروع و بجاست. اگر روحانیت ما هرچه زودتر نجنبد و گریبان خود را از چنگال عوام خلاص و قوای خود را جمع و جور نكند و روشن بینانه گام برندارد، خطر بزرگی از ناحیه ی اصلاح طلبان بی علاقه به دیانت متوجهش خواهد شد. امروز این ملت تشنه ی اصلاحات نابسامانیهاست و فردا تشنه تر خواهد شد؛ ملتی است كه نسبت به سایر ملل احساس عقب افتادگی می كند و عجله دارد به آنها برسد. از طرفی مدعیان اصلاح طلبی كه بسیاری از آنها علاقه ای به دیانت ندارند زیادند و در كمین احساسات نو و بلند نسل امروزند. اگر اسلام و روحانیت به حاجتها و خواسته ها و احساسات بلند این ملت پاسخ مثبت ندهند، به سوی آن قبله های نوظهور متوجه خواهند شد. فكر كنید آیا اگر سنگر اصلاحات را این افراد اشغال كنند موجودیت اسلام و روحانیت به خطر نخواهد افتاد؟ اما این كه اگر بنا شود به حول و قوّه ی الهی سر و سامانی به روحانیت ما داده شود روی چه اساس و با چه برنامه ای باید صورت بگیرد، باید مفكّرین قوم بنشینند و ترتیب كار را از جنبه ی برنامه های تحصیلی و از جنبه ی روش و طرز اداره و قسمتهای دیگر بدهند. اینجانب یادداشتهایی در این زمینه تهیه كرده ام و برای آنكه این مقاله بیش از این طولانی نشود از درج آنها صرف نظر می كنم.