ممكن است خواننده ی محترم تصور كند كه ما در حسابهای گذشته اثر شگفت انگیز ایمان و تقوا را در اصلاح كارها فراموش كرده ایم و مسائل را تنها از دریچه ی امور معاشی تجزیه و تحلیل كرده ایم، علیهذا گفته های گذشته فقط در مورد سازمانهای اجتماعی دنیایی صادق است نه در مورد سازمان روحانی كه از افراد منزّه و متقی تشكیل شده و سر و كارشان با معنویات است؛ در سازمانهای روحانی روح ایمان و معنویت جای نظم و تشكیلات و سازمان مرتب و هر نوع محكم كاری را می گیرد. عرض می كنم چنین نیست. من به اثر شگفت انگیز ایمان و تقوا معترفم. ایمان و تقوا بسیاری از مشكلات را حل می كند و جای بسیاری از محكم كاری ها را می گیرد. اگر چنین بودجه ای با همین آزادی و بدون مسئولیت و دفتر و حساب و بیلان در اختیار یك سازمان غیر روحانی بگذارند معلوم می شود چه خبر است. در سازمانهای دولتی با همه ی تشكیلات طویل و عریض و مسئولیتها و مجازاتها و محاكم، و با این همه رسیدگیها و بازرسیها، باز هر روز می بینیم كه پرونده های اختلاس چند صد میلیونی در دادگستری مطرح است. قدرت دین و معنویت است كه با این همه بی نظمی و بی حسابی، روحانیت ما را نگهداری كرده و مانع متلاشی شدنش شده است. در محیط مقدس روحانیت، زعمایی مانند مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری پیدا شده اند كه به قول خود او به وجوهات به آن چشم نگاه می كرده اند كه به آب چركین تشت لباسشویی؛ هنگام منتهای ضرورت و احتیاج، اندكی از آن استفاده می كرده اند. در میان محصلین علوم دینیه همواره افرادی بوده و هستند كه با زهد و قناعت و مناعت بی نظیری زندگی كرده و می كنند، حتی استادان و همدرسان و نزدیكترین دوستان خود را از فقر خود بی خبر می گذارند؛ مصداق این آیه ی كریمه هستند: یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ اَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ [1].

---