در علوم انسانی می بینیم سخن از انسان كامل و انسان ناقص است، سخن از انسان پایین افتاده و انسان مترقی و متعالی است. آن انسانی كه از نظر علوم انسانی، از نظر علوم اخلاقی، از نظر علوم اجتماعی ممكن است كامل باشد و ممكن است ناقص، قابل ستایش و تقدیر و تكریم باشد و یا به هیچ وجه قابل ستایش و تعظیم نباشد بلكه شایسته ی تحقیر باشد، كدام انسان است؟ معیار انسانیت چیست و در كجاست؟ این چگونه است كه میان مثلاً چومبه و لومومبا فرق می گذاریم؟ در چه چیزِ آنها فرق می گذاریم؟ چه چیز، یكی را انسان منحطّ قابل نكوهش و حتی مستحق اعدام قرار داده است و دیگری را انسانی قابل ستایش؛ با اینكه از جنبه های زیست شناسی اگر هر دو را كالبدشكافی كنند شبیه یكدیگرند، حتی جهازات روانی شان هم شبیه یكدیگر است: هر دو دارای قلب، سلسله اعصاب، كبد، كلیه، ماهیچه ها، معده و. . .

هستند و چه بسا كه اعضای بدن انسان قابل نكوهش از اعضای بدن انسان متعالی بهتر كار كند. پس چه چیز در این است و چه چیز در آن كه باعث تفاوت ایندو شده است؟ .

این همان مسئله ی بسیار بسیار مهمی است كه از قدیم در علوم انسانی و نیز در ادیان و مذاهب مطرح بوده است. مثلاً قرآن انسانهایی را برتر و بالاتر از فرشته و شایسته ی مسجودیت ملائك می داند، چنانكه می گوید: ما به فرشتگان گفتیم به آدم سجده كنید. ولی در مورد انسانهایی نیز می گوید كه چهارپایان بر اینها برتری دارند.

چه مقیاسها و معیارهایی است كه این مقدار تفاوت را به وجود آورده است؟ اینامر به دین و مذهب هم ارتباط ندارد و حتی مسئله ی انسان در سطحی قرار گرفته است كه با موضوع خدا هم صددرصد بستگی ندارد؛ یعنی فیلسوفان مادی جهان هم كه به خدا و دین و مذهب اعتقاد ندارند، باز مسئله ی انسان و انسانیت و مسئله ی انسان برتر و انسان فروتر را مطرح كرده اند. در اینجا این سؤال مطرح می شود كه از نظر مكاتب مادی، انسان برتر و انسان فروتر چگونه انسانهایی هستند و ملاك برتری و ملاك فروتری چیست؟ این سؤال بود، حال ببینیم جواب چیست.