اما قرآن در این آیه مطلب را به شكلی ذكر كرده است كه برای بعضی كه به اصطلاح یك نوع تصوفهای افراطی دارند، حتی سوء تفاهم به وجود آورده، به این معنی كه اصلاً آیه را به طور دیگری معنی كرده اند. آیه می گوید: هركس كه از خانه ی خودش بیرون رود درحالی كه به سوی خدا و پیامبرش كوچ كرده است. . . می گویند:

درست است كه مبدأ را خانه ی خودش ذكر می كند ولی مقصد را خدا و پیامبر ذكر می نماید و این مربوط به قلب انسان است، مربوط به اخلاق انسان است. به سوی خدا مسافرت كردن یعنی سیر و سلوك قلبی و معنوی داشتن، مراتب اخلاص را طی كردن، به مقامات قرب بالا رفتن. به مقامات قرب بالارفتن احتیاجی به این ندارد كه انسان خانه و لانه اش را رها كند. انسان می تواند زیر كرسی بنشیند و در عین حال نفس خودش را تهذیب و تصفیه كند و خودش را خالص نماید تا تقرّب به ذات خدا پیدا كند. نماز بخواند، روزه بگیرد، دعا بخواند، كارهایی بكند كه موجب تقرّب به خداست. می گویند: غایت این سیر (به سوی خدا بالارفتن) خداست. گفت:

پس اینكه قرآن می گوید هر كسی از خانه ی خودش خارج بشود مهاجر به خدا و پیغمبر، مقصود از این خانه ی خود، خانه ی نفس است؛ یعنی هركس از خودی و منیّت و انانیّت خارج بشود، به سوی خدا هجرت كند، اجرش بر خداست. ولی این سخن البته غلط است و درست نیست.

قرآن در این آیه، هر دو هجرت را ذكر كرده. اعجاز بیان قرآن این است كه ابتدا را خانه ذكر می كند، همین خانه نه خانه ی نفس، همین لانه، همین خانه ی گلی كه انسان در آن زندگی می كند. ولی می گوید: ای كسی كه می خواهی از خانه ای به خانه ی دیگر، از شهری به شهر دیگر، حتی از كشوری به كشور دیگر هجرت كنی به نام اینكه برای ایمانم هجرت می كنم، حسابش را باید داشته باشی كه در عین اینكه از جایی به جایی، از مكانی به مكانی می روی، هدفت از این هجرت و كوچ كردن چیست؟ هدف فقط و فقط باید خدا باشد و بس. اگر هدف خدا نباشد، اگر از این سر دنیا هم بروی به آن سر دنیا، اگر تمام خانمان را هم رها كنی، زن و بچه و پدر و مادر و برادر و [حتی ] لباسها را هم رها كنی، لخت و عور بروی، یك شاهی ارزش ندارد. این بود كه پیغمبر اكرم فرمود: مَنْ كانَتْ هِجْرَتُهُ اِلَی اللّهِ وَ رَسولِهِ فَهِجْرَتُهُ اِلَی اللّهِ وَ رَسولِهِ وَ مَنْ كانَتْ هِجْرَتُهُ اِلی مالٍ یُصیبُهُ أمِ امْرَأةٍ یُصیبُها فَهِجْرَتُهُ اِلی ما هاجَرَ اِلَیْه [1]. فرمود من مهاجر می خواهم اما مهاجر مخلص. من فقط دنبال این نیستم كه عده ای از مكه یا شهرهای دیگر بیایند به دارالهجره كه مدینه است. من می خواهم این كارشان للّه و فی اللّه باشد. اگر للّه و فی اللّه نباشد ارزشی ندارد.

---