با ذكر یك نكته به عرایضم خاتمه می دهم. خیلی دلم می خواهد ما به اهمیت نماز كه عمود دین است پی برده باشیم. هیچ می دانید كه ما مسئول نماز خواندن خاندان خودمان، یعنی زن و فرزند خودمان هستیم یا نه؟ هر فردی از ما، هم مسئول نماز خودش است و هم مسئول نماز اهلش یعنی زن و بچه اش. خطاب به پیغمبر اكرم است: وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اِصْطَبِرْ عَلَیْها [1]ای پیامبر! خاندان خودت را به نماز امر كن و خودت هم بر نماز صابر باش. این اختصاص به پیامبر ندارد، همه ی ما به این امر موظف هستیم.

بچه ها را چه باید كرد؟ بچه ها را از كوچكی باید به نماز تمرین داد. دستور رسیده است كه به بچه از هفت سالگی نماز تمرینی یاد بدهید. البته بچه ی هفت ساله نمی تواند نماز صحیح بخواند ولی صورت نماز را می تواند بخواند. از هفت سالگی می تواند به نماز عادت كند، چه پسر و چه دختر. یعنی همان اولی كه بچه به دبستان می رود، باید نماز را در دبستان به او یاد بدهند، در خانواده هم باید به او یاد بدهند.

ولی این را توجه داشته باشید كه یاد دادن و وادار كردن با زور نتیجه ای ندارد.

كوشش كنید كه بچه تان از اول به نماز خواندن رغبت داشته باشد و به این كار تشویق بشود. به هر شكلی كه می توانید موجبات تشویق بچه تان را فراهم كنید كه با ذوق و شوق نماز بخواند؛ زیاد به او بارك اللّه بگویید، جایزه بدهید، اظهار محبت كنید كه بفهمد وقتی نماز می خواند، بر محبت شما نسبت به او افزوده می شود. دیگر اینكه بچه را باید در محیطِ مشوّق نماز خواندن برد. به تجربه ثابت شده است كه اگر بچه به مسجد نرود، اگر در جمع نباشد و نماز خواندن جمع را نبیند، به این كار تشویق نمی شود، چون اصلاً حضور در جمع مشوّق انسان است. آدم بزرگ هم وقتی خودش را در جمع اهل عبادت می بیند، روح عبادت بیشتری پیدا می كند، بچه كه دیگر بیشتر تحت تأثیر است. متأسفانه كم رفتن ما به مساجد و معابد و مجالس دینی و اینكه بچه ها كمتر در مجالس مذهبی شركت می كنند، سبب می شود كه اینها از ابتدا رغبت به عبادت پیدا نكنند ولی این برای شما وظیفه است.

اما اسلام كه می گوید بچه ات را وادار به نماز خواندن كن، نمی گوید آقامآبانه فرمان بده، تشر بزن، دعوایش كن؛ نه، از هر وسیله ای كه می دانید بهتر می شود برای تشویق او به عبادت و نماز خواندن استفاده كرد، شما باید استفاده كنید. باید ما با بچه های خودمان برنامه ی مسجد رفتن داشته باشیم تا آنها با مساجد و معابد آشنا بشوند. ما خودمان كه از بچگی با مساجد و معابد آشنا بودیم، در این اوضاع و احوال امروز چقدر به مسجد می رویم كه بچه های ما- كه هفت ساله شده اند، به دبستان رفته اند و بعد به دبیرستان و بعد به دانشگاه ولی اصلاً پایشان به مساجد نرسیده است- بروند. اینها قهراً از مساجد فراری می شوند. حالا ممكن است بگویید وضع مساجد خراب است، كثیف است، یا مثلاً یك روضه خوان می آید و حرف چنین و چنان می زند. آنها را هم وظیفه داریم كه درست كنیم. وظیفه كه در یك جا تمام نمی شود. وضع مساجد خودمان را هم باید اصلاح كنیم. پس این را هم هرگز فراموش نكنید كه ما وظیفه داریم نماز بخوانیم و وظیفه داریم كه خاندان خودمان را هم نمازخوان كنیم به شكلی كه به نماز راغب و تشویق بشوند، فواید و خاصیت نماز خواندن و در حدودی كه می توانیم فلسفه ی نماز خواندن را برای بچه ها بگوییم.

در آیه ی قرآن هست كه از بعضی از اهل جهنم در حالی كه معذّب هستند می پرسند: ما سَلَكَكُمْ فِی سَقَرَچه چیزی شما را در این جهنم قرار داد؟ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ. `وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ اَلْمِسْكِینَ ما نماز نمی خواندیم، به فقرا كمك نمی كردیموَ كُنّا نَخُوضُ مَعَ اَلْخائِضِینَ [2]در هر چرندی هم وارد می شدیم، هر جا كه حرف ضد دین می گفتند می رفتیم گوش می كردیم یا خودمان می گفتیم؛ نتیجه اش این است.

از اینجا بفهمید چرا نماز در اسلام اینقدر مهم است، چرا پیغمبر می گوید نماز عمود این خیمه است؟ چون اگر نماز باشد و به درستی اجرا بشود، همه چیز درست می شود.

علی علیه السلام در آخرین وصایایش- كه مكرر شنیده اید و با جمله ی اللّه، اللّه شروع می شود، همان وصایایی كه وقتی تمام شد چند لحظه بیشتر طول نكشید كه جان به جان آفرین تسلیم كرد- راجع به نماز فرمود: اللّهَ اَللّهَ بِالصَّلوةِ فَاِنَّها عَمودُ دینِكُمْ [3]خدا را، خدا را درباره ی نماز كه نماز استوانه ی خیمه ی دین شماست.

---