یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اِتَّقُوا اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ. `وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِینَ نَسُوا اَللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ [1]. در آخر عرایض جلسه ی گذشته به یك مكتب دیگر و در واقع به جدیدترین مكتب امروز و نظریه ی آن درباره ی انسان كامل اشاره كردیم.

این مكتب معیار كمال انسانی و در واقع جوهر انسان و مادر همه ی ارزشهای انسان را «آزادی» می داند و معتقد است كه انسان تنها موجودی است كه در این عالم آزاد آفریده شده است، یعنی محكوم هیچ جبر و هیچ ضرورت و هیچ تحمیلی نیست و به تعبیری كه قدمای ما می كردند انسان در عالم خلقت یك موجود مختار است و نه یك موجود مجبور، و به تعبیر بعضی غیر انسان هرچه هست مجبور است، یعنی تحت تأثیر جبری یك سلسله علل و معلولات است ولی انسان مجبور نیست و هیچ گونه جبر علّی و معلولی او را اداره نمی كند.

---

[1] حشر/18 و 19