از این بالاتر، آیا زیبایی غیر محسوس هم داریم؟ زیباییهای مطلقا محسوس را اكثریت قریب به اتفاق مردم درك می كنند. آیا زیبایی غیر محسوس و زیبایی معنوی هم داریم؟ بله آن هم زیاد است. حداقلش آن زیباییهایی است كه به قوّه خیال انسان یعنی به صورتهای ذهنی انسان مربوط است. زیبایی فصاحت و بلاغت در چیست؟ یك عبارت فصیح و بلیغ چرا انسان را به سوی خودش می كشد و جذب می كند؟ نثر و شعر سعدی چرا انسان را جذب می كند؟ حدود هفتصدسال از زمان سعدی می گذرد. چرا آن جمله های كوتاه سعدی هنوز هم در زبانها تكرار می شود و انسان وقتی كه می شنود مجذوب آن می شود؟ زیبایی است كه چنین می كند. آن زیبایی چیست؟ آیا زیبایی لفظ است؟ نه، تنها لفظ نیست، بیشترْ معانی این الفاظ است. البته خود لفظ هم در فصاحت دخالتی دارد ولی تنها لفظ نیست.

معانی این الفاظ و معانی ذهنی آنچنان زیبا كنار یكدیگر قرار گرفته است كه روح انسان را به سوی خودش می كشد و جذب می كند. و همچنین شعر حافظ و مولوی.

آنهایی كه زیباییهای خیال را درك می كنند، گاهی آنچنان مجذوب و مسحور این شعرها می شوند كه اصلاً از خود بی خود می شوند. مرحوم ادیب پیشاوری یكی از ادبای بسیار مبرّز و از بقایای حوزه های علمیه قدیم بوده است كه البته ما ایشان را درك نكردیم، عكس ایشان را دیدیم. سیّد بوده است و به اصطلاح خیلی قیافه علما را دارد و واقعا هم در ادبیات مرد فوق العاده فاضل و كم نظیری بوده است. خودش هم گاهی شعر می گفته. در كتابی خواندم كه مرحوم ادیب گفته بود: دوبار در عمرم خواندن یك شعر مرا از هوش برد و بیهوش شدم. یك بار غزلی از حافظ را خواندم، آنچنان تحت تأثیرش قرار گرفتم كه بیهوش شدم. غزل معروفی است: گفته است من یك دفعه این شعرها را خواندم، آنچنان مجذوب شدم كه بیهوش شدم و افتادم. این زیبایی شعر است كه یك ادیب را در این حد مجذوب خودش می كند. تازه این یك ادیب است. یك عارف اگر شعرهای حافظ را بخواند قطعا این غزل را انتخاب نخواهد كرد. او غزلهای عارفانه را انتخاب می كند و كمتر كسی است كه ذوق عرفانی داشته باشد و غزلهای عرفانی حافظ مثل غزل زیر را بخواند و تحت تأثیر شدید قرار نگیرد: