باقی می ماند بیمه ی مسئولیت یا در اصطلاح امروز بیمه ی شخص ثالث كه اتفاقاً مسئله بسیار دامنه داری در فقه است. مثلاً بیمه گر اتومبیلی را بیمه می كند كه اگر به وسیله ی این اتومبیل به اتومبیل دیگری صدمه وارد شد، خسارت آن اتومبیل دیگر را بپردازد. در موضوع بیمه، مسلّم هیچ بیمه ای شامل خسارت وارد كردن های عمدی نمی شود. اگر غیر از این باشد، همه ی نظمها مختل می شود؛ یعنی هیچ گاه مؤسسه ی بیمه این طور بیمه نمی كند كه من اتومبیل تو را بیمه می كنم كه حتی اگر عمداً آن را آتش زدی پولش را به تو بدهم. در قوانین بیمه هم می گویند یكی از شرایط بیمه این است كه خسارت را صاحب مال عمداً وارد نكرده باشد. پس بیمه در مورد خسارتهایغیرعمدی است. اگر كسی به عمد با اتومبیل خود به اتومبیل دیگری خسارتی وارد كند، مسلّم در اینجا بیمه گر تعهدی ندارد. اما صحبت در جایی است كه او به عمد نزده ولی به هرحال زده ولو منشأش این است كه از قانون راهنمایی و رانندگی تخلف كرده است. از نظر قانون، این شخص مسئول خسارتی است كه بر اتومبیل شخص دیگر وارد شده. مؤسسه ی بیمه این خسارت را متعهد می شود.

این مسئله از نظر فقه این طور مطرح است كه در خسارتهای غیرعمدی كه انسان بر شخص دیگر وارد می كند، حدود ضمانش چقدر است؟ كسی كه خسارت وارد كرده، خودش باید ضامن باشد تا بیمه گر از طرف او عهده دار شود. اگر شرعاً ضامن نباشد، مؤسسه ی بیمه چه چیزی را می خواهد بدهد؟ ! .

برای توضیح این مطلب ابتدا این مسئله باید روشن شود كه اگر اتومبیلی به اتومبیل دیگر زد و عمد هم نداشت، آیا خسارت را باید بدهد یا نه؟ اگر شرعاً خسارت را باید بدهد، برای بیمه گر هم تعهد كردن این مسئولیت واقعی مانعی ندارد.

اما اگر فرض كردیم كه شرعاً این شخص خودش نباید خسارت را بپردازد و قانون دولت هم اگر می گیرد به زور می گیرد، در این صورت خود بیمه هم اشكال پیدا می كند، زیرا موضوع بیمه پرداخت پولی است كه ظلماً گرفته می شود. آنوقت این شبهه پیش می آید كه آیا بیمه در مورد پولهایی كه ظلماً پرداخت می شود درست است یا نه؟ ممكن است كسی بگوید درست نیست از باب اینكه نوعی اعانت به ظلم است. اصلاً نباید صاحب آن اتومبیل از این شخص خسارت بگیرد. اینكه بیمه گر كمك به او را تعهد می كند خود نوعی اعانت به ظلم است.

پس این مسئله باید مشخص شود كه حدود مسئولیتها چقدر است. و اتفاقاً این مسئله در فقه هم زیاد مطرح شده و مسائل زیادی برایش ذكر گردیده و گفته اند در مسئله ضامن شدن یعنی عهده دار شدن، هیچ گاه لازم نیست كه انسان به عمد خسارتی وارد كرده باشد. موارد زیادی داریم كه انسان خسارت را به غیر عمد وارد می كند ولی باید آن را بپردازد. این مطلب را ان شاء اللّه در جلسه ی دیگر توضیح خواهیم داد.