این مسئله در ابواب مختلف فقه مطرح است و یك نام خاص ندارد. گاهی نام آن را همان ضمان می گذارند به معنای متعهد بودن، مسؤول بودن و ضامن بودن. یكی از كسانی كه مسؤول مال مردم است غاصب است؛ یعنی اگر كسی مال دیگری را عُدواناً تحت استیلای خودش قرار دهد مسؤول این مال است. برای غاصب سه حكم است: اول اینكه غصب كردن و استیلای عدوانی بر مالِ غیر حرام است. دوم واجب است كه فوراً مال مردم را به صاحبش رد كند. ایندو را حكم تكلیفی می گویند. یك حكم وضعی هم دارد. حكم وضعی آن این است: مادامی كه مال در استیلای غاصب است اگر مال تلف بشود مسؤول این مال غاصب است ولو اینكه عمداً مال را تلف نكرده باشد. چنانچه مال در دست او بوده و تلف شده، حتی اگر تقصیری نكرده بلكه حداكثر رعایت حفظ آن را به عمل آورده، باز در اینجا غاصب ضامن است.

مثلاً اگر اتومبیلی را به زور از كسی غصب كند و بخواهد از آن نگهداری كند و كمال مراقبت را هم بكند ولی اتفاقاً این اتومبیل را دزد ببرد، در اینجا غاصب ضامن است. پس غاصب مطلقاً ضامن است ولو اینكه تقصیری در اتلاف مال نداشته باشد، بلكه منتهای رعایت را كرده باشد. و حتی «اَلْغاصِبُ یُؤْخَذُ بِاَشَقِّ الْاَحْوالِ» غاصب به سخت ترین احوال گرفته می شود؛ یعنی اگر كسی مال دیگری را غصب كرده و وقتی كه می خواهد مال را برگرداند یك وضعی است كه باید خسارت خیلی زیادی را متحمل شود تا بتواند این مال را به صاحبش رد كند، باید این خسارت را متحمل بشود. مثلاً مالی را برداشته و برده و حالا اگر بخواهد پس بدهد باید خرج بسیار زیادی بكند تا بتواند آن را به صاحبش برساند، چند برابر آن مال را باید خرج كند. شارع می گوید باید خرج كند، چون خود غاصب مسؤول است.

اما آیا این مسئله اختصاص به غاصب دارد یا در غیر غاصب هم چنین موردی هست؟