بنابراین قرآن جهاد را منحصراً و منحصراً نوعی دفاع می داند و تنها در مورد یك تجاوزی كه وقوع پیدا كرده باشد اجازه می دهد. ولی در جلسه پیش گفتیم نمی توان جهاد برای بسط ارزشهای انسانی را ولو در خطر نیفتاده باشد محكوم كرد؛ و نیز گفتیم مسئله تجاوز مفهوم عامّی است، یعنی تجاوز لازم نیست تجاوز به جان انسان باشد، لازم نیست به مال باشد، لازم نیست تجاوز به ناموس باشد، لازم نیست تجاوز به سرزمین باشد، حتی لازم نیست تجاوز به استقلال باشد، لازم نیست تجاوز به آزادی باشد، اگر یك قوم به ارزشهایی كه آن ارزشها ارزش انسانی به شمار می رود تجاوز كند باز تجاوز است.

می خواهم برایتان یك مثال ساده ای عرض بكنم: در زمان ما مساعی زیادی به كار برده می شود برای اینكه ریشه بعضی از بیماریها كنده بشود. هنوز علل اساسی بعضی از بیماریها مثل سرطان كشف نشده و قهراً راه علاج و چاره هنوز به دست نیامده است. ولی فعلاً یك سلسله داروهایی هست كه مردم از این داروها برای مدت موقت و برای تأخیر اثر این بیماریها هم كه شده استفاده می كنند. اگر ما فرض كنیم كه مؤسسه ای علاج یك بیماری را كشف كرد و آن مؤسساتی كه از وجود این بیماری استفاده می كنند و آن كارخانه هایی كه داروهایی می سازند كه فقط برای این بیماری به درد می خورد و اگر این بیماری نباشد آنها چه بسا میلیونها یا میلیاردها دلار صدمه می خورند اینها برای اینكه بازارشان از میان نرود و خراب نشود بخواهند این كشفی كه برای انسانها این قدر عزیز است از بین ببرند، افرادش را از بین ببرند، فرمولهای كشف شده را از بین ببرند كه كسی نفهمد چنین چیزی هست، حال آیا باید از یك چنین ارزش انسانی دفاع كرد یا نه؟ آیا ما می توانیم بگوییم: به جان ما و به مال ما كه كسی حمله نكرده، به ناموس ما و به استقلال ما و به سرزمین ما كه كسی كاری نداشته، یك بابایی در یك گوشه دنیا یك كشفی كرده، یك بابای دیگر هم دارد آنها را از بین می برد، به من چه؟ اینجا جای «به من چه» نیست، اینجا یك ارزش انسانی است كه در معرض خطر قرار گرفته است، تجاوز به یكی از ارزشهای انسانی صورت گرفته است. بنابراین ما اگر اینجا در مقام معارضه و جنگ برآییم آیا متجاوزیم؟ نه، نیستیم، بلكه بر ضد تجاوز قیام كرده و با متجاوز جنگیده ایم. پس اینكه عرض می كنیم كه موضوع جهاد دفاع است، مقصودمان دفاع به معنی محدود نیست كه آقا اگر كسی به تو با شمشیر و توپ و تفنگ حمله كرد دفاع كن؛ نه، به تو، یا به یكی از ارزشهای مادی زندگی تو، و یا به یكی از ارزشهای معنوی زندگی تو و خلاصه اگر به چیزی كه برای بشریت عزیز و محترم است و از شرایط سعادت بشریت به شمار می رود تجاوز شود دفاع كن.

بحث قبلی ما اینجا زنده می شود كه آیا مسئله توحید جزء مسائل شخصی و فردی و سلیقه ای افراد است یا جزء ارزشهای انسانی است؟ اگر ارزش انسانیت است كه باید از آن دفاع شود. پس اگر در یك قانون آمده باشد كه از توحید باید به عنوان یك ارزش انسانی دفاع كرد معنایش این نیست كه تهاجم جایز است، معنایش این است كه توحید یك ارزش معنوی است و دایره دفاع هم آنقدر وسیع است كه شامل این جور ارزشهای معنوی می شود.

بله در عین حال مطلبی را كه گفتیم دومرتبه تكرار می كنیم: اسلام نمی گوید برای اینكه توحید را تحمیل كنید بجنگید، چون تحمیل شدنی نیست، چون ایمان است، ایمان را باید تشخیص داد و انتخاب كرد. تشخیص كه زوری نمی شود، انتخاب هم زوری نمی شود، لا إِكْراهَ فِی اَلدِّینِ یعنی شما كسی را مجبور نكنید، یعنی ایمان اجباربردار نیست. اما معنیلا إِكْراهَ فِی اَلدِّینِ این نیست كه شما از حوزه توحید هم دفاع نكنید و اگر دیدید «لااله الاّاللّه» از طرف مردمی به خطر افتاده است شما این خطر را دفع نكنید.