یكی از اقدامات معظم له این بود كه برخی از امور مرجعیت را تحت نظام دفتر و حساب درآوردند.

همه می دانند كه معمولاً در هر شهری و هر نقطه ای كه عده ای شیعه علاقه مند به امور دیانت باشند یك نفر یا چند نفر وكالتنامه ای از طرف مرجع تقلید می گیرند برای گرفتن وجوهات از مردم و فرستادن به مركز، و ممكن است اجازه ای هم برای شخص خود بگیرند كه فلان مبلغ حق مصرف كردن داشته باشند.

در گذشته معمول نبود كه اگر كسی اجازه وكالتی بگیرد آن اجازه و وكالت در دفتری یادداشت شود و در نتیجه ممكن بود در طول چند سال مرجعیت یك نفر چند هزار وكالت و اجازه گرفته شود و چون دفتر و ثبت و ضبطی نبود عدد اینها غیرمشخص بود و كسی درست نمی دانست آن فلان نقطه وكیل برای وجوهات دارد یا ندارد. ممكن بود برای یك نقطه كوچك چند نفر وكالت گرفته باشند و برای یك نقطه دیگر كسی وكالت نگرفته باشد.

در این بین شیّادانی پیدا می شدند كه مهر و امضاء مرجع را جعل می كردند و اگر از مركز سؤال می شد كه شخصی به این اسم مدعی و كالت است آیا راست می گوید یا جعل كرده، مركز نمی توانست جواب بدهد، و یا اگر كسی می آمد و وكالتی براییك نقطه معین می خواست اگر آن نقطه مشهور و معروف نبود مركز نمی توانست بداند كه آیا در آنجا كسی دارد یا ندارد. ولی معظم له از همان روزهای اول زعامت دستور دادند دفتری تنظیم گردد.

در آن دفتر نام آن شخص و حدود وكالت و مضمون وكالتنامه و محل سكونت آن شخص و نام كسانی كه به معرفی و توثیق آنها این وكالت داده شده درج می شد. و در مواردی كه تخلفی دیده می شد آن وكالتنامه استرداد می شد. این اقدام معظم له امر وكالتها را از هرج و مرج خارج ساخت.

ضمناً دفتر دیگری برای مراسلات تنظیم شد. نامه ها با نمره وارد دفتر می شد و با نمره جواب داده می شد. همیشه مشخص بود كه راجع به فلان موضوع چه جوابی داده شده است.

ممكن است كسانی این اقدام معظم له را مهم نشمارند و بگویند این كاری است كه در همه مؤسسات معمول است، یك تجارتخانه همه اینها و بیشتر از اینها را دارد.

البته این درست است ولی نباید فراموش كرد كه این اقدام معظم له در محیطی انجام گرفته كه شعار قافله سالاران این بود كه نظم در بی نظمی، و نقشه در بی نقشگی و برنامه در بی برنامگی است، و رمز بقاء روحانیت را حساب و كتاب نداشتن و برنامه نداشتن می دانند. بنابراین این عمل به منزله یك مجاهده عظیم و یك قدم بزرگ باید محسوب گردد. و ما امیدواریم كه هرچه بیشتر و زیادتر حساب و دفتر و بیلان دخل و خرج وارد زندگی روحانیت بشود، روحانیت دارای صندوق مالی مرتب شود، امر وجوهات از تفرق و تشتت بیرون رود و در نتیجه از بزرگترین ثروت و منبعی كه در اختیار دارد یعنی یك عده افراد زبده و خالص و مخلص كه در میان طلاب وجود دارند و مغناطیس دین آنها را از میان جامعه برگزیده است حداكثر استفاده را بنمایند.

بهتر این است كه در قسمت اخیر، عملیات دو رهبر بزرگ دینی شیعی مذهب كه از مفاخر بزرگ عالم اسلام می باشند یعنی علامه جلیل سید شرف الدین عاملی و علامه جلیل سید محسن امین عاملی سرمشق قرار گیرد. این دو رهبر بزرگ در بسیاری از كارها باید سرمشق قرار بگیرند.

شایسته است دبیرخانه انجمنهای اسلامی ایران خدمات و مزایای این دو مرد بزرگ را نیز در اختیار جامعه مسلمانان قرار دهد. آنچه در این مقاله گفته شد به منظور ثنا و تجلیل و به اصطلاح «تأبین» نبود، زیرا اولاً معظم له بالاتر از این است كه احتیاجی به این تجلیلها داشته باشد و ثانیاً اینجانب در همه عمر هرگز گرد مداحی و ستایشگری افراد و اشخاص مخصوصاً مادامی كه زنده هستند و وجودشان مطمع است نرفته است. اینكه گفته شد، فقط بیان درسی بود برای اجتماع و تذكری بود برای كسانی كه میل دارند بار گران زعامت روحانی را به دوش بكشند.

همان طوری كه اول اشاره شد این مقاله در مقام بیان همه خدمات و مزایای زندگی معظم له نیست. فقط قسمتی از خدمات و مزایا كه از اختصاصات ایشان بود و نسبت به گذشته گامی به جلو بود در این مقاله تا آنجا كه در حین نوشتن در نظر داشتم یادآوری شد. خدمات دیگر ایشان از قبیل تأسیس مدارس قدیمه و مساجد و حوزه های علمیه روحانی در شهرستانها زیاد است و از موضوع مقاله ما خارج است.

تهران- مدرسه مروی- 14 اردیبهشت 1340.

مرتضی مطهری