در اصطلاح قرآن و سنت «فقه» علم وسیع و عمیق به معارف و دستورهای اسلامی است و اختصاص به قسمت خاص ندارد، ولی تدریجاً در اصطلاح علما این كلمه اختصاص یافت به «فقه الاحكام» .

توضیح اینكه علمای اسلام تعالیم اسلامی را منقسم كردند به سه قسمت:

الف. معارف و اعتقادات، یعنی اموری كه هدف از آنها شناخت و ایمان و اعتقاد است كه به قلب و دل و فكر مربوط است، مانند مسائل مربوط به مبدأ و معاد و نبوّت و وحی و ملائكه و امامت.

ب. اخلاقیات و امور تربیتی، یعنی اموری كه هدف از آنها این است كه انسان از نظر خصلتهای روحی چگونه باشد و چگونه نباشد، مانند تقوا، عدالت، جود و سخا، شجاعت، صبر و رضا، استقامت و غیره.

ج. احكام و مسائل عملی، یعنی اموری كه هدف از آنها این است كه انسان در خارج عمل خاصی انجام دهد، و یا عملی كه انجام می دهد چگونه باشد و چگونه نباشد، و به عبارت دیگر «قوانین و مقررات موضوعه» .

فقهای اسلام كلمه «فقه» را در مورد قسم اخیر اصطلاح كردند، شاید از آن نظر كه از صدر اسلام آنچه بیشتر مورد توجه و پرسش مردم بود مسائل عملی بود. از این رو كسانی كه تخصصشان در این رشته مسائل بود به عنوان «فقهاء» شناخته شدند.